Sözlü edebiyat, yazılı edebiyattan farklı olarak nesilden nesile şifahi olarak aktarılan ve günümüze ulaşan bir edebiyat türüdür. Hikâyeler, masallar, atasözleri, ninniler, tekerlemeler ve maniler bu türün en önemli unsurları arasında yer almaktadır. Mardin Arapça diyalekti de birçok sözlü kültür unsurlarını bünyesinde bulunduran önemli bir sözlü edebiyat sahası durumundadır. Söz konusu bu sözlü kültür unsurlarından ninni, tekerleme ve manilerin önemli bir kısmı şifahi olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Farklı dil ve kültürlerin sözlü kültür geleneğinde yaygın olarak bilinen maniler, çocukları uyutmak gayesiyle söylenen ninnilerde anneler bir taraftan çocuklarına olan sevgilerini ifade ederken, diğer taraftan kendilerini üzen bir durum ya da olaydan serzenişlerini dile getirmeleri söz konusudur. Daha çok çocuk oyunlarında rastladığımız tekerlemeler ise belirli bir temadan yoksun, tutarsız hayal ve düşüncelerin sıralanmasından oluşan sözlü kültür unsurlarıdır. Anonim halk şiirinin en önemli türlerinden biri olan maniler ise düğün, bayram gibi münasebetlerde söylenirler. Saydığımız bu üç unsurun, topluma ait kültürel kodları yansıtmaları yanında, ahlaki değerlerin çocuklara öğretilmesinde, dil becerisinin ve özellikle anadilinin erken dönemlerde kazandırılmasında önemli bir yeri vardır. Bu çalışmada, kültürel belleğin aktarımında önemli bir role sahip olan ve baskın dil olan Türkçenin yanında Arapça konuşan yerel halkın farklı kültürel yönlerini yansıtan sözlü kültür unsurlarından ninni, tekerleme ve maniler incelenmiştir. Çalışmamızda yer verdiğimiz ninni, tekerleme ve maniler Mardin ile çevre ilçe ve köylerinde 2011-2019 yılları arasında yaptığımız saha çalışması kapsamında elde edilmiştir. On yedi kişiden oluşan katılımcıların yaş ortalaması 66 şeklindedir.
Oral literature, unlike written literature, is a type of literature that is passed down orally from generation to generation and has survived to the present day. Stories, tales, proverbs, lullabies, nursery rhymes, and manis are among the most important elements of this type. Mardin Arabic dialect is also an important area of oral literature that contains many elements of oral culture. A significant portion of these elements of oral culture, such as lullabies, nursery rhymes, and manis, have survived to the present day orally. In the widely known manis and lullabies sung to put children to sleep in the oral culture tradition of different languages and cultures, mothers express their love for their children on the one hand, and on the other hand, express their complaints about a situation or event that upsets them. The nursery rhymes that we mostly encounter in children's games are elements of oral culture that consist of a sequence of inconsistent dreams and thoughts that lack a specific theme. The manis, which are one of the most important types of anonymous folk poetry, are sung on occasions such as weddings and holidays. In addition to reflecting the cultural codes of the society, these three elements we have mentioned have an important role in teaching children moral values, acquiring language skills and especially their mother tongue in early ages. In this study, lullabies, nursery rhymes and manis, which are elements of oral culture and have an important role in the transmission of cultural memory and reflect the different cultural aspects of the Arabic-speaking local people besides the dominant language Turkish, are analyzed. The lullabies, nursery rhymes, and manis we included in our study were obtained within the scope of the fieldwork we conducted between 2011-2019 in Mardin and its surrounding districts and villages. The average age of the participants, consisting of seventeen people, was 66.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.