Arap Dili ve Edebiyatından Necip el-Kîlânî’nin Türkistan Geceleri İsimli Romanında Uygur Türk’ü ve Çin İmajı

Author:

Number of pages:
319-342
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue Ö1

İnsanlığı yaklaşık iki asırdır meşgul eden konulardan biri de Doğu Türkistan’da yaşanan elem verici hadiselerdir. Sözlü ve yazılı araçlarla bu zulüm zaman zaman dünya gündemine getirilmektedir. Edebiyatın da yaşananlardan uzak durması düşünülemez. Konuyla ilgili Uygurların kendilerinden ve başka topluluklardan yaşananları yazıya dökenler olmuştur. Uygur Türk’ünün dışında yaşananları ele alan ediplerden biri de Leyâlî Türkistan/ Türkistan Geceleri adlı romanın yazarı Mısırlı Necip el-Kîlânî’dir. Mezkûr eserinde 1931-1951 yılları arasında, Türkistan'da Çinlilerin yaptığı zulümleri ve Doğu Türkistanlı Müslüman Uygur Türklerinin direnişini ele almaktadır. Bu çalışmada bu roman kapsamında Türk ve Çin imajı ele alınacaktır. Necip el-Kîlânî’nin hayatını anlatan çok sayıda tez ve makale olduğu için bibliyografyasına çok kısa değinilmiştir. Konunun anlaşılması için önce imaj terimi ve Doğu Türkistan tarihi hakkında bilgi verilmiştir. İmajlarla ilgili metinlerin asıl metni ve tercümesi zikredilmiş, çalışmanın temel ekseni imaj olduğu için yüzeysel bir şekilde yazarın kullandığı üsluplara da değinilmiştir. Romanda Çinlilerle ilgili oluşturulan imaj, Çinliler, ihtilalci, zorla Türk kızlarıyla evlenmeye çalışan, acımasızca katliam yapan, Uygur Türklerine ait kutsalları ayaklar altına almaya çalışan, sözüne güvenilmeyen ve materyalist düşünceye sahip bir millettir. Uygur Türkleriyle ilgili oluşturulan imaja gelince yazar Müslüman Uygur Türklerini genel olarak topraklarını savunmaya çalışan, değerlerine bağlı göstermektedir. Ayrıca bir kısmının Çinlilerle barış görüşmeler yoluyla problemin çözüleceğine inandığını, bir bölümünün ise Çinlilerle iş birliği yaptığını ortaya koymaktadır. Türkistan Geceleri adlı romanla ilgili birçok çalışma olmasına rağmen konuyu imaj açısından ele alan başka bir çalışmanın olmaması nedeniyle bu makale önemlidir. Ayrıca Doğu Türkistan’da 1931-1951 yaşananları anlatan edebiyat alanında yazılan ilk kitaplardan olması hasebiyle mezkûr eser önemlidir.

Keywords


One of the issues that have occupied humanity for nearly two centuries is the harrowing events in East Turkistan. This persecution is brought to the world agenda from time to time through oral and written means. It is unthinkable for literature to stay away from what is happening. There have been those who have written about what happened from the Uyghurs themselves and other communities. One of the authors who dealt with what happened outside the Uyghur Turk is the Egyptian Najib al-Kîlânî, the author of the novel Leyâlî Türkistan / Turkistan Nights. In the aforementioned work, he deals with the atrocities committed by the Chinese in Turkestan between 1931-1951 and the resistance of the Muslim Uyghur Turks of East Turkestan. In this study, the image of Turks and China will be discussed within the framework of this novel. Since there are many theses and articles on the life of Najib al-Kīlānī, his bibliography is mentioned very briefly. In order to understand the subject, information about the term image and the history of East Turkestan is given first. The original text and translation of the texts related to images are mentioned, and since the main axis of the study is image, the styles used by the author are also mentioned superficially.The image created about the Chinese in the novel is that the Chinese are revolutionary, try to marry Turkish girls by force, massacre mercilessly, try to trample the holy places of Uyghur Turks, are untrustworthy, and have materialistic thoughts. As for the image of Uyghur Turks, the author portrays Muslim Uyghur Turks as loyal to their values and trying to defend their land. He also reveals that some of them believe that the problem can be solved through peace negotiations with the Chinese, while others cooperate with the Chinese. Although there are many studies on the work, it is important because there is no other study that deals with the subject in terms of image. The work is important because it is one of the first books written in the field of literature describing the events of 1931-1951 in East Turkistan.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 29
Number of downloads 51

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.