Doğma, doğum, doğum yeri anlamlarına gelen mevlid, İslam kültüründe Hz. Muhammed’in doğumunu, hayatını, mucizelerini anlatan mesnevi ve bu mesnevinin okunduğu dinî töreni ifade eder. Bu çalışmaya konu olan mevlid muhtevalı metni içeren 21 varaklık İlm-i Hâl adlı yazma, Millî Kütüphanede, 06 Hk 1647 katalog bilgisiyle kayıtlıdır. Sekiz varaktan oluşan mevlid muhtevalı kısım aruz vezniyle yazılmış çift sütunlu 174 beyitlik manzum bir metindir. Satır sayısı genellikle 13’tür. Hem İlmihâl kısmı hem mevlid muhtevalı kısım harekeli nesihle ve aynı hatla yazılmıştır. Metinde, bölüm veya başlıkla gösterilmiş herhangi bir tasnif yoktur. Geçişleri gösteren ve dikkat çekme amacıyla kullanılan “dinle imdi” ifadesi genel bir tertip ortaya koymaktadır. İçeriğe göre yapılan toplam sekiz bölümlük tertibin beş bölümü bu ifadeyle başlamaktadır. Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış bu metnin eksik bir mevlid olduğu muhteva ve tertibinden anlaşılmaktadır. Muhtevası genel olarak mevlidlerde ortak anlatılan durum ve olaylardan oluşmaktadır: Mevlid okutan gencin eksik hikâyesi (1-5 beyit), mevlidin faziletleri (6-27 beyit), Yahudi karı kocanın Müslüman olması hikâyesi (28-60 beyit), Allah’ın varlık âlemini, Hz. Muhammed’in ruhunu ve Hz. Âdem’i yaratması (61-79 beyit), Hz. Muhammed’in nurunun intikali ve Hz. Muhammed’in doğumu (80-110 beyit), Hz. Muhammed’in savaşta gözünü kaybeden sahabenin gözünü iyileştirme mucizesi (111-121), Cabir’in kestiği koyunla üç bin sahabenin doyması mucizesi (122-140), Cabir’in ölmüş çocuklarının diriltilmesi mucizesi (141-174). Katalog ya da içerikte müellif veya müstensih bilgisi yoktur. Eserin telif veya istinsah tarihi bilinmemektedir. Söz varlığı, dil ve anlatım özellikleri 16. yüzyıldan önce yazıldığına işaret etmektedir. Metinde görülen ses değişmeleri, ses türemeleri, ünlü yuvarlaklaşmaları ve ünlü düzleşmeleri Eski Anadolu Türkçesinin hususiyetlerini sergilemektedir. Bu çalışmada metnin tür bilgisi, transkripsiyonlu şekli, dil incelemesi ve tıpkıbasımı bir arada verildi.

The word mevlid, which means birth, birth time and birth place, refers to a mesnevi that narrates the birth, life, and miracles of Prophet Muhammad in Islamic culture and the religious ceremony where this mesnevi is recited. The 21-page manuscript titled "Ilm-i Hal," containing the text related to mevlid mentioned in this study, is registered with catalog information 06 Hk 1647 at the National Library of Turkey. The part with mevlid content, consisting of eight leaves, is a verse text of 174 couplets in double columns written in aruz meter. Generally, there are 13 lines per page. Both the Ilmihal section and the part about mevlid content are written in nesih script with diacritical marks using the same calligraphy style. There is no classification in the text, indicated by chapter or heading. The phrase “listen now”, which is used to indicate transitions and attract attention, reveals a general pattern. Five of the eight-chapter arrangement based on content begin with this phrase. It is understood from its content and structure that this manuscript written in Old Anatolian Turkish is an incomplete mevlid. Its content generally consists of the situations and events commonly narrated in mevlids: The incomplete story of the young man who organized the recited of the mevlid (1-5 couplets), virtues of mevlid (6-27 couplets), story of a Jewish couple converting to Islam (28-60 couplets), Allah's creation of the universe, the Prophet Muhammad's soul, and the Prophet Adam (61-79 couplets), transition of Prophet Muhammad's light and his birth (80-110 couplets), the miracle of Prophet Muhammad healing the eyes of a companion who lost his eye in the war, (111-121), the miracle where Jabir fed three thousand companions with a sheep he slaughtered (122-140), the miracle where Jabir's deceased children were resurrected (141-174). There is no information about authorship or transcriptionist in the catalog or content. The date when the work was authored or transcribed remains unknown. Lexical richness, language and expression characteristics indicate that it was written before the 16th century. The phonetic changes, sound variations, vowel roundings and vowel flattenings seen in the text display the characteristics of Old Anatolian Turkish. In this study, the genre information, the transcribed form, the language analysis and the facsimile of the text were given together.