Klasik Türk edebiyatında cinsiyetin belirsiz olduğu, androjen bir yapı söz konusudur. Genellikle eserlerde tasvir edilen güzel, cinsiyet fark etmeksizin İslam dini etkisinde gelişen edebî geleneğin kalıplaşmış ibareleriyle ifade edilmektedir. Farklı kültürlerden beslenen fakat ortak hafızanın ürünü olan mesnevilerde kadın kahraman çoğunlukla bir gölge olarak karşımıza çıkmaktadır. Bir başka ifadeyle görünmeyendir.

Türk toplumunda kadının konumuna bakıldığı zaman yüzyıllar boyunca kadının ailevî ve toplumsal durumunun çok büyük değişimlere maruz kaldığı görülmektedir. Bu durumun sebepleri arasında dinî, siyasî, toplumsal etkileri ve yabancı kültürlerin etkisini saymak mümkündür.

Bu çalışmada, ortak hafızanın ürünü olan anlatıların kökeni, anlatılarda yer alan kahramanın yolculuğu ve mücadelesi üzerinde durulduktan sonra kadın kahramanların görünümleri çeşitli yüzyıllarda kaleme alınmış mesnevilerden yola çıkılarak yorumlanmaya çalışılmıştır. İnanç ve yaşam tarzındaki değişim kadının konumunu da mesnevilerde doğrudan etkilemiştir. İslamiyet öncesi göçebe hayatta düşmanla kahramanca savaşan, ata binen, ok atabilen, kılıç tutabilen bir kadın varken İslami kültür çevresine dahil olup yerleşik hayata geçtikten sonra kadının, erkekten daha pasif bir görünüme bürünerek sadece aşk ve haz konusuyla ilişkilendirildiği görülmektedir. Mesnevilerden yola çıkarak kadın kahramanlarla ilgili yapılan değerlendirmelerdeki amacımız, kadın kahramanın psikolojisi, fizikî tasviri, konumu ile ilgili özelliklerini tespit ederek kadının ele alınış biçimini değerlendirmeye çalışmaktır. Böylelikle kadının konumunun nasıl değişime uğradığı ve hangi noktaya geldiğinin görülmesi mümkün olacaktır.

Classical Turkish literature has an androgynous structure in which gender is ambiguous. In general, the beauty depicted in the works, regardless of gender, is expressed with the stereotypical expressions of the literary tradition that developed under the influence of Islam. In masnavis, which are nourished by different cultures but are the product of a common memory, the heroine often appears as a shadow. In other words, she is invisible.

If we look at the position of women in Turkish society, we can see that the family and social status of women have undergone great changes over the centuries. Religious, political, social, and foreign cultural influences are some of the reasons for this situation.

In this study, after focusing on the origin of the tales, which are the product of common memory, the journey and struggle of the hero in the tales, the appearance of female heroes is tried to be interpreted on the basis of the mesnevi written in different centuries. Changes in beliefs and lifestyles have directly affected the position of women in masnavi. While in pre-Islamic nomadic life there was a woman who fought heroically against the enemy, rode a horse, could shoot an arrow and hold a sword, after being integrated into the Islamic cultural environment and settling down, it is seen that the woman takes on a more passive appearance than the man and is associated only with the theme of love and pleasure. Our aim in evaluating the female protagonists based on the Mesnevis is to analyze the psychology, physical representation and position of the female protagonist. In this way, it will be possible to see how the position of women has changed and to what point it has reached.