Türkiye Türkçesinde Türetim Eklerinin Başatlığı Üzerine

Author:

Number of pages:
463-477
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue Ö1

Çalışmada bağımlı biçimbirimlerin anlam kurucular olarak çalıştığı tezi savunulmuş ve kurulan anlam üzerinden bağımsız biçimbirimler ile bağımlı biçimbirimler arasında doğal bir çekim olabileceği görüşü ortaya konulmuştur. Morfemlerin başatlığı, bağımlı biçimbirimlerin türetim yetenekleri ile örneklendirilmiştir. Bağımlı biçimbirimlerin semantik özelliklerinin ortaya konulması ile morfoloji ve semantik arasındaki bağlantıların tespiti böylece dile bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşılması, dilin gizemli kapılarını da aralanması bakımından önem taşımaktadır. Bir sözcüğün türetilebilmesi için önce bir anlama, kavrama ihtiyaç duyulması gerekir. İhtiyaç sırası dahil olunacak anlam kategorisinin sırasını da belirlemektedir. Bir sözcük birden fazla türetim ekine ihtiyaç duyduğunda önce türetim eki ile ilk anlam oluşturulmakta, ardından bu anlam üzerine yeni bir türetim eki ile ikinci anlam kurulmaktadır. Türetim eklerinin sözcüğe bağlanma sırası bir nedenlilik üzerinden olmaktadır ve bu neden, anlam ile doğrudan bağlantılıdır. Dilbilimin farklı alanlarında art zamanlı ve eş zamanlı çalışmalar ile farklı yönlerden değerlendirmeler yapılarak eklerin üzerine eğilmek gerekmektedir. Bu çalışmada bağımlı biçimbirimlere farklı bir açıdan bakılarak şu sorular üzerinde durulmuştur: Türkçede bağımsız biçimbirim / sözcük ile bağımlı biçimbirim / ek arasında doğal bir çekim var mı, varsa hangisi daha baskındır? Bağımlı biçimbirimlerin sözcüğe gelmesi bilinçli bir seçim üzerinde gerçekleşiyor olabilir mi? Sözgelimi türetim eki ile sözcük bir araya gelirken nedenlilik ilişkisinin yanında doğal bir seçilim de var mıdır? Başka bir tabirle türetim eki mi sözcüğü seçmekte, sözcük mü eki türetim ekini seçmektedir? Çalışmanın amacı, bağımlı biçimbirimlere yeni bir anlayışla bakarak dilin yapı çözümlemelerine farklı bir gözle eğilmektir. Bu amaçla çalışmada, hipotezi desteklediği düşünülen Bağımlı Biçimbirimler ve Anlam Kategorileri, Biçimbirimler Arasındaki Nedenlilik / Nedensizlik İlişkisi, Bir Gösteren Olarak Türetim Ekleri ve Anlık Oluşumlar başlıkları açılarak türetim eklerinin baskınlığı incelenmiştir.

Keywords


In the study, the thesis that free morphemes work as meaning builders is defended and the view that there may be a natural attraction between bound morphemes and free morphemes based on the meaning established is put forward. While discussing the dominance of morphemes, the study is limited to derivational morpheme from free morphemes. Determining the semantic properties of bound morphemes and determining the connections between morphology and semantics, thus approaching the language from a holistic perspective, is important in terms of opening the mysterious doors of the language. Before a word can be derived, a meaning or notion must first be needed. This order of need also determines the order of the meaning category to be included. When a word needs more than one derivational morpheme, the first meaning is established with the derivational morpheme, and then the second meaning is established with a new derivational morpheme. The order of attachment of the derivational morphemes to the word is based on causality, and this causality is directly related to meaning. It is necessary to focus on suffixes by making evaluations from different aspects through both diachronic and synchronous studies in different fields of linguistics. In this study, bound morphemes will be examined from a different perspective and the following questions will be emphasised: Is there a natural inflection between the free morpheme / word and the bound morpheme / suffix in Turkish, and if so, which one is more dominant? Could the introduction of bound morphemes into the word be based on a conscious choice? For example, is there a natural selection as well as a causality relationship when the derivational suffix and the word come together? In other words, does the derivational suffix choose the word or the word choose the suffix? The aim of the study is to look at the structure analysis of the language from a different perspective by looking at bound morphemes with a new understanding.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 45
Number of downloads 69

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.