Bu çalışma, günümüz Türk lehçelerinden Kıpçak Türk lehçeleri grubuna mensup Kırgız ve Kazak Türkçelerini, Eski Türkçe (Köktürk ve Eski Uygur dönemleri) ile temelde sözcüksel (leksikal) bakımdan karşılaştırmayı amaçlamıştır. Karşılaştırılan sözcük sayısı binin üzerindedir. Fakat genel olarak fonetik ve semantik açılardan karşılaştırmalar içermekte, kısmen de morfolojik karşılaştırmaya imkân tanımaktadır. Karşılaştırmayla, adı geçen günümüz Türk lehçelerini Eski Türkçeye bağlamak; günümüz Türk lehçelerinin izlerini, bilinen en eski şekillerinde tespit etmek amaçlanmıştır. Böylelikle günümüzde Türk topluluklarının kullandıkları lehçelerin (diyalektlerin) ayrı ayrı “dil”ler olmayıp adı “Türkçe”, “Türk dili”, “Türki til” gibi adlandırmalarla ifade edilegelmiş büyük ve genel Türkçenin farklı coğrafyalarda ve farklı zamanları içine alan görünüşlerinden başka bir şey olmadığını leksik açıdan bilimsel temellere dayanarak fark ettirmek, ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu maksatla Eski Türkçenin Köktürk (Kuzey Türk lehçesi) ve Uygur (Güney Türk lehçesi) Türkçelerini (6-10 yy.lar arasını) içine alan dönem metinleri temel alınmıştır. Köktürkler döneminin metinleri olan Köktürk yazıtlarından (Orhun Yazıtları/ Abideleri) Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tunyukuk yazıtları; Uygur dönemi metinleri içinden de Edgü Ögli Tigin Ayıg Ögli Tigin (İyi Düşünceli Tigin, Kötü Düşünceli Tigin) metni seçilmiştir. Çalışmayla, Eski Türkçeden, Kırgız ve Kazak Türkçelerine kadar kelimelerin geçirdikleri (Hiç değişmeyenler de mevcuttur.) fonetik, morfolojik ve semantik değişiklikleri görmek, göstermek ve “Genel Türk Dili” vurgusunu öne çıkarmak amaçlanmıştır.

This study aims to compare Kyrgyz and Kazakh Turkish, which belong to the Kipchak Turkic dialects group, with Old Turkish (Kokturk and Old Uighur periods) in terms of lexical aspects. The number of words compared is over a thousand. However, it generally includes phonetic and semantic comparisons and partially allows for morphological comparison. The aim of the comparison is to link the present-day Turkic dialects to Old Turkic and to identify the traces of the present-day Turkic dialects in their earliest known forms. In this way, it is aimed to realize and reveal that the dialects (dialects) used by Turkish communities today are not separate “languages”, but nothing but the appearances of the great and general Turkish language, which has been expressed with names such as “Turkish”, “Turkish language”, “Turkic language”, “Turkic language”, “Turkic language”, etc., in different geographies and at different times, based on scientific foundations from a lexical point of view. For this purpose, the texts of the period including the Köktürk (Northern Turkic dialect) and Uyghur (Southern Turkic dialect) Turkic (between 6-10 centuries) of Old Turkic were taken as basis. Köl Tigin, Bilge Kagan and Tunyukuk inscriptions were selected from the Köktürk inscriptions (Orkhun Inscriptions / Monuments), which are the texts of the Köktürk period; Edgü Ögli Tigin Ayıg Ögli Tigin (Good Thoughtful Tigin, Bad Thoughtful Tigin) text was selected from the Uyghur period texts. With the study, it is aimed to see and show the phonetic, morphological and semantic changes that the words have undergone from Old Turkic to Kyrgyz and Kazakh Turkish (there are also those that have never changed) and to emphasize the “General Turkish Language”.