Eski Türkçe Fallar Üzerine Bir Değerlendirme

Author:

Number of pages:
423-444
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue Ö1

İnsanoğlunun var oluşundan itibaren bilinmeyene dair ilgi ve korkular insanlığın tecrübelerinden hareketle kehanet geleneğini var etmiştir. Maddi ve manevi unsurlardan hareketle tahmin, önsezi, kültürel yorumlar çeşitli fal geleneklerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Türklerin Eski Türkçe dönemine ait Orhun ve Uygur alfabeleriyle kaleme alınmış fal metinleri de yorum ve öğretiler içermektedir. Kadim geleneklerden biri olan Çin kültüründeki kehanet geleneğinin siyasi yakınlık ve etkileşimle Türk kültür hayatını etkilediği bilinmektedir. Aynı etkileşimin Türklerden Çin toplumuna da oluşu yadsınamayacak bir gerçektir. Bu karşılıklı etkileşimlerin yanında toplumların bazı yaklaşımlarının farklılıkları da bilinmektedir. Irk Bitig ve Körüm Bitig üzerine yapılan araştırmaların bazılarında Irk Bitig’in yapı ve üslup bakımından telif bir eser, Körüm Bitig’in de Çince bir fal kitabından bağımsız bir çeviri olabileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Fallarda en çok rastlanılan hususlar açısından iki fal metni ele alındığında ortaklıklar, fal geleneği noktasında yol gösterici olabilecektir. Nitekim erkek çocuk sahibi olmak, ata binmek, atların sayısının artması, hanın tahta oturması, otların kuruması, kap kacakla ilgili yorumlar, kuğu kuşuna ait inanışlar vb. fallar her iki fal kitabında da görülen ortaklıklardır. Bu ortaklıkların Türk ve Çin kültüründeki anlamları ise falların menşei noktasında yorum yapılabilmesine katkı sağlayabilecektir. Irk Bitig konuların işlenişi bakımından bozkır kültürüyle daha çok uyum gösteren bir eserdir. Eser falların içeriği itibariyle doğadaki hayat ekseninde kurgulanmış fallardan oluşmaktadır. Körüm Bitig daha soyut temalardan hareketle öğretici bir üslupla yazılmış olsa da her iki eserde de ortak paydalar ortaya çıkarılıp yorumlanmıştır. Buna göre fallarda ortaklaşan hususlar Türk kültürü ve Çin kültürü açısından ele alındığında bazı falların insanoğlunun ortak kabulleri olarak değerlendirilebileceği, bazı falların içerik bakımından yoğun şekilde Türk kültür izleriyle donatıldığı, bazı yorumların yer yer Çin kültürü ile eşleşmediği böylelikle özgün olabileceği ortaya konulmuştur. Buna göre Irk Bitig ve Körüm Bitig’deki ortak fallar Türk kültür unsurlarını yansıtmakta bilhassa Irk Bitig’in telif bir eser olabileceği, Körüm Bitig’in ise çeviri eserden hareketle müstakil bir eser olabileceği yorumları desteklenmiştir. 

Keywords


Since the existence of human beings, interest and fears about the unknown have created the tradition of prophecy based on humanity’s experiences. Predictions, intuition and cultural interpretations based on material and spiritual elements have led to the emergence of varius fortune-telling traditions. Fortuna telling texts written in two different alphabets in the texts of the Old Turkish period of the Turks also contain comments and teachings. It is known that the tradition of prphecy in Chinese culture, one of the ancient traditions, affects Turkish Cultural life with political closeness and interaction. It is an undeniable fact that the same interactions occurs from the Turks to the Chinese society. In addition to these mutual interactions, the differences in some societies appoaches are also known. Research on Irk Bitig and Körüm Bitig agree that Irk Bitig may be a copyrighted work in terms of structure and style, and Körüm Bitig may be an independent translation from Chinese fortune-telling book. When two fortune-telling texts are considered in terms of the most common issues in fortune-telling, their commonality can be guide in terms of fortune-telling tradition. As a matter of fact, having a son, riding a horse, increasing the number of horses, sitting on the throne oh the khan, drying of grass, comments about pots and pans, beliefs about the swan bird, etc. The fotunes are commonalities seen in both fortune-telling books. The meanings of these partnerships in Turkish and Chinese culture will contribute to the ability to interpret the origin of fortune-telling. Irk Bitig is a work that is more compatible with the steppe culture in terms of the treatment of subjects. The content of the work consist of fortune telling based on life in nature. Although Körüm Bitig was written in an instructive style based on more abstract themes, common denominators were revealed and interpreted in both works. Accordingly, when the common issues in fortune telling are considered in terms of Turkish culture and Chinese culture, it has been revealed that some fortunes can be considered as common acceptances of human beings, some fortunes are heavily equipped with traces of Turkish culture in terms of content, and some interpretations do not match the Chinese culture and thus can be original.  Accordingly, the common fortunes in Irk Bitig and Körüm Bitig reflect Turkish cultural elements. In particular, the interpretations that Irak Bitig may be a copyrighted work and Körüm Bitig may be an independent work from the translated work have been supported.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 86
Number of downloads 61

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.