Bu çalışma Türkçede sahiplik bildiren birleşik sözcüklere yapısal ve anlamsal açıdan
odaklanmaktadır. En az iki tabanın çeşitli yollarla bir araya gelerek oluşturduğu ve anlamı tek başına
kullanılan tabanların anlamlarından farklı olan sözlükselleşmiş biçimler olan birleşik sözcükler, pek
çok çalışmada biçim-sözdizimsel ve anlamsal açıdan tasnif edilmiştir (Van Schaaik, 2002; Scalise-
Bisetto, 2009; Çürük, 2017 vd.). Alanyazında bahuvrihi birleşikler (Bloomfield , 1933, Erdal, 2004;
Bauer, 2019; Bisetto-Melloni, 2008 vd.) olarak da bilinen sahiplik birleşikleri, bir varlığı sahip
olduğu özellikleri aracılığıyla ifade eden, semantik olarak özelliği ifade edilen varlığın birleşikte yer
almadığı, dış merkezli birleşiklerdir. Dış merkezli birleşiklerde, birleşiğin semantik açıdan bağlı
olduğu ve birleşiğin genel anlamını belirleyen baş, dışta yer alır. Bu çalışmada dış merkezli
birleşiklerin alt türünü oluşturan sahiplik birleşiklerinin (bahuvrihi birleşikler), tanımı ve özellikleri
üzerinde durulacak, ardından GTS (Güncel Türkçe Sözlük)’den elde edilen örnekler incelenecektir.
Sahiplik birleşiklerinin kurulduğu tabanlar, hem türetimsel hem de çekimsel biçimbilgisi açısından
değerlendirilecektir. Çalışmada sahiplik birleşikleri, birleşiği oluşturan tabanların sözcük türüne göre
tasnif edilecektir. Buna ek olarak sahiplik birleşiklerindeki anlam olaylarından da bahsedilecektir.
Sahiplik bildiren birleşik sözcüklerin kavramsal açıdan nasıl oluştuğu metafor ve metonimi odağında
incelenecektir. Sözcüklerin birbiriyle olan ilişkisi, bu ilişkinin iletmek istediği anlam üzerinden
sunulacaktır. Ayrıca çalışmada, önceki çalışmalarda betimlenmemiş veya tasniflerin dışında
bırakılmış taban kuruluşlarına sahip birleşik sözcükler biçimsel ve anlamsal açıdan
değerlendirilecektir.
This study focuses on the structural and semantic aspects of exocentric possessive
compounds in Turkish. Compound words, which are lexicalized forms created by combining at least
two bases in various ways and whose meanings differ from the meanings of the individual bases used
alone, have been classified from morphological, syntactic, and semantic perspectives in many studies
(Van Schaaik, 2002; Scalise-Bisetto, 2009; Çürük, 2017, etc.). In the literature, possessive
compounds, also known as bahuvrihi compounds (Bloomfield, 1933; Erdal, 2004; Bauer, 2019;
Bisetto-Melloni, 2008, etc.), express an entity through the features it possesses and are semantically
exocentric compounds in which the entity whose feature is expressed is not included in the
compound. In exocentric compounds, the head, which semantically governs the compound and
determines its overall meaning, is external. This study will focus on the definition and characteristics
of possessive compounds (bahuvrihi compounds), a subtype of exocentric compounds, and then
examine examples obtained from the GTS (Current Turkish Dictionary). The bases on which
possessive compounds are formed will be evaluated in terms of both derivational and inflectional
morphology. In the study, possessive compounds will be classified according to the lexical category
of the bases forming the compound. Additionally, the meaning phenomena in possessive compounds
will be discussed. The conceptual formation of possessive compounds will be examined with a focus
on metaphor and metonymy. The relationship between the words will be presented through the
meaning intended to be conveyed by this relationship. Furthermore, compound words with base
formations that have not been described or classified in previous studies will be evaluated both
formally and semantically.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.