Bu çalışmada, Yusuf Has Hâcip tarafından yazılan, aynı zamanda İslami dönem Türk edebiyatının önemli kaynaklarından birisi olan Kutadgu Bilig ve Ali Şîr Nevaî’nin beş mesnevisi içerisinde yer alan Hayretü’l Ebrar adlı eserde cömertlik kavramının ortak yanları üzerinde durulmuştur. Çalışma sekiz başlıktan oluşmaktadır: Bunlar, Cömert olanın adı yaşar, Cömertlikte dengeli ol, Cömertlik iyidir, Cimrilik kötüdür, Cömert insan sahip olduklarını paylaşandır, Kişinin cömertliğiyle övünmemesi, Cömert insan hakkıyla kazanır, Cömertlik yapan yücelir, Cömert insan itibar sahibidir. Her iki eserde de cömertlik kavramını ifade eden bazı sözcükler mevcuttur. “Cömertlik” anlamında Kutadgu Bilig’de “akı”, Hayretü’l Ebrar’da ise “saḫâ”, “saḫâvet” sözcükleri kullanılmıştır. Beyitlerde cömertlik kavramına dair övgüler yer alırken bunun aşırısının israf olduğu söylenmiş ve bu beyitlerden bazıları hadislerle ve telmihlerle açıklanmıştır. Cömertliğin, gösteriş ve başkalarının gözünde değer görmek için değil, samimi olarak Allah’ın rızasını kazanmak ve insanlığa el uzatabilmek için yapılması gerektiği ifade edilmiştir. İnsanın el açıklığında bulunurken, bunu zorla değil isteyerek yapması gerektiği, zorla yapılan bir hayrın da cömertlik sayılmadığı belirtilmiştir. Aynı zamanda Hz. Muhammed’in cömertliğine ve Hatemi Tai’nin cömertliğine de değinilerek bu davranışın ne kadar yüce olduğu gözler önüne serilmiştir. Bu davranışın tam tersi olan cimrilik kavramı da eleştirilmiştir. Hâcip ve Nevaî bu iki kavramı açıklarken ikili karşıtlıklardan yararlanmıştır. Kutadgu Bilig’de cimri olan kişilerin adlarının kötüye çıkıp onların sövülmeye layık oldukları belirtilmiş, cimriliğin de sıfatların en kötüsü olduğu Hayretü’l Ebrar’da dile getirilmiştir. XI. yy. ilk Türk-İslam medeniyetine ait Kutadgu Bilig ile XV. yy. Türkistan coğrafyasında yazılan Hayretü’l Ebrar karşılaştırıldığında her ikisinde de cömertliğin iyi bir davranış olması, cimriliğin ise yerilmesi, aynı zamanda cömert davranırken dengeli olunması gerektiği şeklinde cömertliğin ele alındığı görülmüştür. Türk-İslam düşünce sistemi içerisinde “cömertlik” kavramının Karahanlı ve Çağatay toplumlarında benzerlikle devam ettiği ortaya konmuştur.

In this study, the common aspects of the concept of generosity are emphasized in the work named Hayretü'l Ebrar, which is one of the five masnavis of Kutadgu Bilig and Ali Şîr Nevaî, which is written by Yusuf Has Hâcip and is also one of the important sources of Islamic period Turkish literature. The study consists of eight titles. These are, The name of the generous lives on, Be balanced in generosity, Generosity is good, Miserliness is bad, A generous person is one who shares one's possessions, One does not boast of one's generosity, A generous person earns by his right, He who is generous is exalted, A generous person has dignity. There are some words that express the concept of generosity in both works. In the sense of "generosity", the words "akı" are used in Kutadgu Bilig, and the words "saḫâ", "saḫâvet" are used in Hayretü'l Ebrar. While there are praises about the concept of generosity in the couplets, it is said that the excess of it is waste, and some of these couplets are explained with hadiths and references. It has been stated that generosity should not be done to show off and be valued in the eyes of others, but to earn the approval of Allah sincerely and to extend a hand to humanity. It has been stated that one should do it willingly, not by force, while showing openness of hands, and that a charity done by force is not considered generosity. At the same time, St. The generosity of Muhammad and the generosity of Khatami Tai are also mentioned, revealing how sublime this behavior is. The concept of stinginess, which is the opposite of this behavior, has also been criticized. Hâcip and Nevaî benefited from binary oppositions while explaining these two concepts. In Kutadgu Bilig, it is stated that the names of the stingy people are bad and they deserve to be insulted, and it is expressed in Hayretü'l Ebrar that stinginess is the worst of the adjectives. XI. YY. Kutadgu Bilig belonging to the first Turkish-Islamic civilization and XV. YY. When Hayretü'l Ebrar, written in the geography of Turkestan, is compared, it is seen that generosity is considered as a good behavior, stinginess should be reproached, and at the same time, generosity should be balanced while being generous. It has been revealed that the concept of "generosity" in the Turkish-Islamic thought system continues with similarity in Karahanli and Çağatay societies.