Bu çalışmada, Türkçenin kök fiillerinden biri olan *ya- fiili türevlerinden yola çıkarak ve etimoloji biliminin ilkelerinden yararlanarak incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı Eski Türkçede kök durumunda birden fazla *ya- fiilinin var olduğunu ortaya koymaktır. Bu bağlamda sadece Eski Türkçe metinlerden tespit ettiğimiz kök ve gövde durumundaki isim ve fiillerden hareketle *ya- fiillerinin varlığı fonetik, morfolojik ve semantik kaidelerle bir bütün hâlinde ele alınmıştır. Çalışma Eski Türkçenin metinlerinden seçilmiş örneklerle sınırlı tutulmuş ve etimolojik izahı mümkün örnekleri esas alarak bir inceleme yapılmıştır. Temel türevlerden hareketle yapılan incelemeler sonrasında Eski Türkçede beş farklı anlamda *ya- fiilinin olduğu görülmüştür. Bunlar 1. yaymak, sermek döşemek; 2. yakın olmak, yaklaşmak; 3. ışık saçmak, parlamak; 4. hata etmek, yanılmak ve 5. üstüne koymak, örtmek, kapatmak, yapıştırmak anlamlarına gelen *ya- fiilleridir.
In this study, the *ya- verb, one of the root verbs of Turkish, has been examined based on its derivatives and utilizing the principles of etymology. The primary aim of the study is to reveal the existence of multiple *ya- verbs in their root form in Old Turkic. In this context, the existence of *ya- verbs has been approached as a whole through phonetic, morphological, and semantic rules, based solely on the root and stem forms of nouns and verbs identified from Old Turkic texts. The study has been limited to selected examples from Old Turkic texts, and an examination has been conducted based on examples where etymological explanation is possible. After the examinations based on basic derivatives, it has been observed that there are five different meanings of the *ya- verb in Old Turkic. These are: 1. to spread, lay out, lay down; 2. to be close, approach; 3. to emit light, shine; 4. to make a mistake, be mistaken; and 5. to place on top, cover, close, stick, which correspond to the meanings of the *ya- verb.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.
