İnsan ve sanat ilişkisi zamana, kültüre, teknolojiye bağlı olarak devamlılık arz eder. Tarihi örneklerde işitsel ve görsel sanatların etkileşim hâlinde olduğu görülür. Görsel sanatlardan resimle şiirin üretim şekilleri farklı olmasına rağmen ‘şiirin biraz resim resmin de şiir’ olduğu anlayışı, iki sanat dalının etkileşimiyle yenilikleri ortaya çıkarmıştır. Tarihteki görsel sanatlarla şiir arasındaki bu etkileşim değerlendirildiğinde ekfrasis kavramı dikkat çekmektedir. Ekfrasis’in kökeni antik kültüre dayanmaktadır. Müzelerdeki heykel veya resimlerden esinlenerek şiir yazma olarak başlayan ekfrasiste iki ayrı sanat dalının birbirini desteklediği görülür. Yüzyıllar içinde ekfrasis kavramı genişlemiş ve şiirden resim yapma tekniğine evrilmiştir. Şiirden resim yapma esinlenmelerinde imgelerin, benzetmelerin ve mecazların gücü öne çıkar. Klasik Türk şiirinde doğrudan veya mecazlı betimlemeler vardır, fakat Türk-İslam kültüründe resmetme inanca göre yasaktır. Görsel anlatım ebru, hat, tezhip ve minyatürle varlık gösterir. Klasik Türk şairlerinin mecaz, mazmun ve betimlemeye dayalı şiirlerinde kelimelerle resim çizdikleri açıktır. Soyut düşüncenin, hayalin, inancın, duygunun varlığını ve sadeliği derinliğini geleneksel görsel sanatlarda görmek mümkündür. Kavramsal olarak adı konmayan görselin öne çıktığı şiirlerin ekfraktik üretimlere uygunluğu görülebilir. Bu çalışmada klasik Türk edebiyatı şairlerinden Taşlıcalı Yahya’nın şiirlerinde geleneksel anlatım ve betimlemelerle dikkat çeken ecel ve ölüm olgusu ekfrasis yöntemiyle ele alınması amaçlanmaktadır. Öncelikle, görselin ve gösterenin öne çıktığı bugünün toplum ve kültür dünyasına klasik Türk şiirinin sanatsal etkileşimlere açık, çoklu yönlerini ortaya koymak hedeftir. Bu çalışmada ekfrasisin kavramsal genişlemesinden yola çıkarak klasik Türk şiirinin zengin kültürel dokusunun görsel sanatlarla sonsuz sayıda etkileşime uygunluğu gösterilmektedir. Ayrıca işitsel ve görsel sanatlarla uğraşan araştırmacılara gelenekten bugüne taşınacak yeni ve alternatif ifade biçimleri için tekliflerde bulunulmaktadır.
The power of images, similes and metaphors come to the fore in inspirations for painting from poetry. In classical Turkish poetry, there are direct or metaphorical depictions, but in Turkish-Islamic culture, painting is forbidden by faith. Visual expression exists through marbling, calligraphy, illumination and miniature. It is clear that classical Turkish poets draw pictures with words in their poems based on metaphor, mazmun and imagery. It is possible to see the existence of abstract thought, imagination, belief and emotion in traditional visual arts with depth as well as simplicity. It can be seen that the method of writing poetry, in which the visual, which was not conceptually named in their own period, is prominent, is suitable for ekphractic productions. In this study, the phenomenon of death and death, which Taşlıcalı Yahya, one of the poets of classical Turkish literature, emphasizes in his poems with traditional expressions and descriptions, is discussed with the method of ekfrasis. First of all, the aim is to reveal the multiple aspects of classical Turkish poetry that are open to artistic interactions in today's society and cultural world where visuals and spectacle are prominent. Based on the conceptual expansion of ekphrasis, this study demonstrates the suitability of the rich cultural texture of classical Turkish poetry for an infinite number of interactions with visual arts. In addition, proposals are made to researchers dealing with audio and visual arts for new and alternative forms of expression that will be carried from tradition to the present.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.