Armiye İli Sayrami’nin Şiirlerinde Yiyecek, İçecek Adları ve Tekstil Ürünleri

Author:

Number of pages:
829-843
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue Ö1

Çağdaş Uygur edebiyatı, Uygurların sözlü ve yazılı metinlerini içermektedir. Dönemin tarihî ve siyasî olayları edebî eserlere de yansıtılmıştır. Bu tarz edebî eserleri kaleme alan yazarlardan biri de Armiye İli Sayrami’dir. Lakabı Nimşehit olan Armiye İli Sayrami, 1906 yılında Aksu’nun Bay ilçesinin Sayram köyünde dünyaya gelmiştir. Nimşehit lakabı, çiftçilerin Çin yönetimine karşı başlattığı ayaklanmada yara alması üzerine verilmiştir. Çoğunlukla şiir türünde yazdığı eserlerinin dışında masal, opera türünde de eserler kaleme almıştır. Nimşehit, şiirlerinde hem konuşma dili hem de yazı dilinin olanaklarından yararlanır. Aynı zamanda halkın gündelik biçimdeki söyleyişlerine de şiirlerinde rastlanır. Şiirlerinde kullandığı sözvarlığının zenginliği onun toplumcu bir şair olduğu göstermektedir. Bu çalışmada, Nimşehit’in on üç şiirindeki yiyecek-içecek adları ve tekstil ürünlerine ilişkin sözvarlığı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yiyecek adları; yemekler / tuzlu gıdalar, meyveler, tatlılar ve şekerli gıdalar, kuruyemişler, baharatlar, tahıllar /unlu gıdalar olarak yedi başlıkta incelenmiştir. Çalışmada tespit edilen yiyecek adları, içecek adları ve tekstil ürünlerine ilişkin sözvarlığı ve sayısal veriler şöyledir: I. Yiyecek Adları: 1. Yemekler / Tuzlu Gıdalar: Aş “aş”, Kavap “Kebap”, Zixta Kavap “şişte kebap”, Qatlima / Qöşnan “yağlı ekmek, gözleme, etli ekmek.”, Şorba “Çorba”: 4;  2. Meyveler: Neşpüt “Armut”, Anar / Alma / Üzüm “Nar, Elma, Üzüm”, Tavuz / Qoğun “Karpuz, Kavun”, Encür / Biye / Neşpüt / Gilas “İncir, Ayva, Armut, Kiraz.”: 10; 3. Tatlılar ve Şekerli Gıdalar: Qendu-Şeker “küp şeker, toz şeker”, Hesel / Gézek “bal, tatlı ve şekerleme”: 2; 4. Kuruyemişler: Yel-Yemiş “kuruyemiş”, Méğizğa “fıstık”, Çilan Qéqi “hünnap kurusu”, Badam, Üzüm, Kişmiş, Méğiz, Piste “badem, üzüm, kuru üzüm, çekirdek, antep fıstığı”: 8; 5.Baharatlar: Zepiran “safran”:1;  6. Tahıllar / Unlu Gıdalar: Aşliq “tahıl”, Un “un”, Buğday “buğday”, Nan “ekmek”, Hornéni “buhar ekmeği”, Gürüç  “pirinç”, Qonaq “mısır”:7; 7. Hayvansal Ürünler / Sakatat: Yağu-göş / göş ve yağ “yağ ve et”, May “yağ” 2; II. İçecek Adları: Çay “çay”, Mey “içki”, Qémiz “kımız”: 3; III. Tekstil Ürünleri: Meşüt / Yipek “ipek”, Paxta / kévez “pamuk”, Yip “ip”,  Rext “kumaş”: 4.

Keywords


Contemporary Uyghur literature includes verbal and written texts of Uyghurs. The historical and political events of the period were also reflected in literary works. One of the authors who wrote such literary works is Sayrami of Armiye İli. Armiye İli Sayrami, whose nickname is Nimşehit, was born in the Sayram village of Bay district of Aksu in 1906. The nickname "Nimshehid" was given after the farmers were injured in the uprising against the Chinese government. In addition to the works he wrote mostly in the genre of poetry, he also wrote works in the genre of fairy tales and operas. Nimşehit makes use of the possibilities of both spoken and written language in his poems. At the same time, the daily expressions of the people can be found in his poems. The richness of the vocabulary he uses in his poems shows that he is a socialist poet. In this study, it has been tried to evaluate the vocabulary of food and beverage names and textile products in Nimşehit's thirteen poems. Food names; meals / salty foods, fruits, sweets and sugary foods, nuts, spices, cereals / bakery foods were examined under seven topic.

The vocabulary and numerical data of food names, beverage names and textile products identified in the study are as follows: I. Food Names: 1. Dishes / Salty Foods: Aş “ash”, Kavap “kebap”, Zixta Kavap “shish kebab”, Qatlima / Qöşnan “bread, flatbread, meat bread.”, şorba “soup”: four, 2. Fruits: Neşpüt “Pear”, Anar / Alma / Grape “Pomegranate, Apple, Grape”, Tawuz / Qoğun “Watermelon, Melon”, Encür / Biye / Neşpüt / Gilas “Fig, Quince, Pear, Cherry.” : ten, 3. Sweets and Sugary Foods: Qen / Qendu-Şeker “sugar, cube sugar, granulated sugar”, Hesel / Gezek “honey, sweets and confectionery”: two,  4. Nuts: Yel-Yemiş “nuts”, Mégizğa “pistachio”, Çilan Qéqi “dry jujube”, Badam, Grape, Mégiz, Piste “almond, grape, raisin, seed, pistachio”: eight, 5. Spices: Zepiran “saffron”: one, 6. Cereals / Floury Foods: Aşliq “grain”, flour “flour”, Wheat “wheat”, Nan “bread”, Hornéni “steam bread”, Gürüç “rice”, Qonaq “corn”: seven, 7. Animal Products / Offal: Yağu-göş / göş ve yağ “ adeps and meat”, May “adeps”: two, II. Beverage Names: Tea “tea”, ,Qemiz “kumis”, Mey “drink”: three, III. Textile Products: Meşüt / Yipek “silk”, Paxta / kévez “cotton”, Yip “rope”, Rext “texture”: four.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 115
Number of downloads 143

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.