Çuvaşça ve Sümerce Sözcük Denklikleri Üzerine

Author:

Number of pages:
1487-1504
Language:
Türkçe
Year-Number:
2024-Volume 19 Issue 4

Sümerce ile Türkçe arasında en güncel çalışmalara göre 200’den fazla ortak sözcük bulunduğu bilinmektedir. Eklemeli dil yapısına sahip bu iki dilden Sümerce günümüzde kesin olarak bir dil ailesinde kabul edilmemekte; Türkçe ise Altay dil ailesine dahil edilmektedir. Genel olarak Türkçe dışındaki Altay dilleri sözcük içerisinde r-l seslerinin ön planda olduğu diller olarak değerlendirilmektedir. Türk dillerinde ise bu seslere karşılık z-ş seslerinin bulunduğu bilinen bir gerçektir. Türk dilleri içerisinde r- seslerinin tek bir temsilcisi bulunmaktadır; o da Çuvaşçadır. En erken dönemde ayrışma yaşayan tarihi Türk lehçesi olarak kabul edilen Çuvaşça bu özelliği ile Türk dillerini Altay dil ailesine ait diğer dillerle ilişkilendiren son derece önemli bir konumda bulunmaktadır. Türkçe ile Sümerce arasındaki sözcük denklikleri doğal olarakDîvânu Lugâti’t-Türk ve Clauson’un An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish gibi eldeki en eski sözlükler aracılığıyla yapılabilmiştir. Ancak bu kaynaklar z-ş seslerinin korumuş olduğu tarihi lehçelere ait olduklarından, Sümerce söz varlığındaki r-l seslerini barındıran sözcüklerin tespit edilmesi noktasında verimsizdirler. Bu kaynaklar, Çuvaşçada ?�?�р- (kar-) Örtmek, perde çekmek, Sümercede gur/gur8 Örtmek, sarmak, gizlemek; Çuvaşçada çыр- (şır-) Yazmak, kaleme almak, çizmek, Sümercede sar Yazmak; sir5 yazı, Genel Türkçede boz- ‘bozmak’, Sümercede bur2 ‘silmek, yıkmak, bozmak’ örneklerindeki gibi bazı sözcük denkliklerinin tespit edilmeden kalmış olmalarına neden olmuştur. Çalışmada neticesinde Çuvaşça ile Sümerce arasında toplamda 58 adet sözcük denkliği tespit edilmiştir. Daha önceki çalışmalarda tespit edilmiş olan 10 denklik çıkarıldığında 48 yeni sözcük denkliği tespit edilmiş olmaktadır. Böylece Türk dilleri ile Sümerce arasında 50’ye yakın yeni sözcük denkliği eklenebilecektir.

Keywords


According to the most recent studies, it is known that there are more than two hundred common words between Sumerian and Turkish. Sumerian, one of these two languages with an agglutinative language structure, is not definitely accepted in a language family today; Turkish is included in the Altaic language family. In general, Altaic languages other than Turkish are considered as languages in which the r-l sounds are in the foreground. It is a known fact that in Turkish languages, there are z-sh sounds in contrast to these sounds. There is only one representative of r-l sounds in Turkic languages; it is also Chuvash. Chuvash, which is accepted as the historical Turkic dialect that experienced disintegration in the earliest period, occupies an extremely important position in linking Turkic languages with other languages belonging to the Altaic language family with this feature. Word equivalences between Turkish and Sumerian could naturally be made through the oldest dictionaries available, such as Dîvânü Lugâtit-Türk and Clausons An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. However, since these sources belong to the historical dialects that have preserved the z-sh sound features, they are inefficient in detecting the words containing the r-l sounds in the Sumerian vocabulary. These sources have caused some word equivalences to remain undetected, such as in the examples of Chuvash ?�?�р- (kar-) to cover, to draw a curtain, Sumerian gur/gur8 to cover, to wrap, to hide; Chuvash çыр- (şır-) to write, to pen, to draw, Sumerian sar to write; sir5 writing; boz- 'to break' in Turkish and bur2 'to erase, destroy, destroy' in Sumerian. As a result of the study, a total of 58 word equivalences were identified between Chuvash and Sumerian. When the 10 equivalences identified in previous studies are removed, 48 new word equivalences are identified. Thus, nearly 50 new word equivalences can be added between Turkic languages and Sumerian.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 35
Number of downloads 60

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.