Türk düşüncesinde politik huzursuzluğun başlangıç noktası Tanzimat olarak görülebilir. Bu huzursuzluğun belirginlik kazandığı bağlamda, ütopya düşüncesinin zuhur etmesi söz konusudur. Ütopya şimdi ve burada olana dönük bir huzursuzluğun vurgusudur ve bu niteliği onun Türk edebiyatında neden yenileşmeyle beraber ortaya çıkmış olduğunu açıklamaktadır. Geleneksel Osmanlı aydınının toplum ve devlete dönük güçlü aidiyet hissi ve mükemmellik algısı, bir dizi başarısızlığın ardından gelen sarsıntı ile bozguna uğramıştır. Tanzimat yılları ve sonrasında bu sarsıntıyla baş etmenin yollarını arayan Türk entelektüeli adım adım aidiyet hissini yitirmektedir. İçinde bulunulan buhranlı dönem daha iyi bir yer tasarımını ve kaçış duygusunu beslemiştir. Sanat; ekonomik, siyasal ve toplumsal bir çözülme içinde olan bir ülkede Türk aydınına bir sığınak olarak ütopik düşünceyi armağan etmiştir. Ütopya Türk edebiyatında bir tür olarak Batılı niteliklerin hepsine sahip olmasa da türün doğasındaki reddiye, eleştiri, umut ve kaçış gibi unsurlar bazı metinlere ütopik bir nitelik kazandırmaktadır. Sadullah Paşa’nın kasidesi ile başlayan şimdi ve burada olana yönelik somut dikkat Namık Kemal’de vatan kavramını merkeze alan bir mekan algısı ile devam etmiştir. Servetifünun neslinin önemli ismi Tevfik Fikret’in idealize ettiği tabiat, Ahmet Haşim’in tamamen bireyselleşmiş olan büyülü dünyası ve Sezai Karakoç’un geleneğin belleğinden güç alan daha iyi bir yer ve zaman ideali büyük oranda bu huzursuzluğun açtığı yarıkta beliren birbirinden çok farklı görünümleri olan ütopik tasarımlardır. Bu çalışmada Tanzimat ile başlayan yenileşme süreci; huzursuzluk, kaçış, şimdi ve burada eleştirisi ile belirginlik kazanan ütopik düşünce bağlamında irdelenmektedir. Dönem ve kişiler karşılaştırmalı bir yöntemle ve merkeze huzursuzluk teması alınarak incelenmiştir. Böylelikle Tanzimat’la başlayan yenileşme sürecinin sanatçılarda ve eserlerde bırakmış olduğu etki üzerine yapılan araştırmalara bir katkı sunulması hedeflenmektedir.

The starting point of political unrest in Turkish thought can be seen as Tanzimat. In the context where this unrest becomes evident, the idea of ​​utopia emerges. Utopia is an emphasis on unrest towards what is here and now, and this quality explains why it emerged along with innovation in Turkish literature. The traditional Ottoman intellectual's strong sense of belonging to society and the state and his perception of perfection were defeated by the shock that followed a series of failures. Turkish intellectuals, who were looking for ways to cope with this shock during the Tanzimat years and afterwards, gradually lost their sense of belonging. The current crisis has fostered a better place design and a sense of escape. Art; He gifted utopian thought as a refuge to Turkish intellectuals in a country that was in economic, political and social disintegration. Although Utopia, as a genre in Turkish literature, does not have all the Western qualities, elements such as rejection, criticism, hope and escape in the nature of the genre give some texts a utopian quality. The concrete attention to the here and now, which started with Sadullah Pasha's ode, continued in Namık Kemal with a perception of space centered on the concept of homeland. The nature idealized by Tevfik Fikret, the important name of the Servetifünun generation, Ahmet Haşim's completely individualized magical world, and Sezai Karakoç's ideal of a better place and time, powered by the memory of tradition, are largely utopian ideas with very different appearances that appear in the rift opened by this unrest. are designs. In this study, the innovation process that started with Tanzimat; It is examined in the context of utopian thought, which becomes evident with the criticism of restlessness, escape, and here and now. Periods and people were examined with a comparative method and with the theme of unrest at the center. Thus, it is aimed to contribute to the research on the impact of the innovation process that started with the Tanzimat period on artists and works.