İnsanlık tarihi boyunca doğal afetlerden olan depremler, gerçekleştiği coğrafyada can ve mal kayıplarına yol açarak toplumsal yaşamda derin acıların yaşanmasına neden olmuştur. Türkiye’nin 06.02.2023 ve 07.02.2023 tarihlerinde yaşadığı Kahramanmaraş merkezli depremler on bir ili etkileyerek 50 bin 96 kişinin hayatını kaybetmesine, 115 bin vatandaşın yaralanmasına ve yaklaşık iki milyona yakın kişinin de bu şehirlerden başka kentlere göç etmesine neden olmuştur. Çok yönlü kişilikleri ile geçmişten günümüze halkın birer sözcüsü olan âşıklar, Kahramanmaraş merkezli depremlere karşı kayıtsız kalmamış; depremin neden olduğu felaketi şiirlerinde dile getirmişlerdir. Söz konusu şiirler birer bellek mekânı olarak tarihe iz düşülen vesika hükmündedir. Bu çalışmada, 2023 Şubat-Nisan zaman aralığı içerisinde âşıkların Youtube aracılığıyla paylaştıkları on bir ili etkileyen deprem ile ilgili söyledikleri şiirler üzerine çözümleme yapılmıştır. Toplamda on bir aşığın videosu incelenmiştir. Âşıklar şiirlerinde; depremin tarihine, etkilediği coğrafyaya, oluş nedenine, deprem öncesinde ve sonrasında yaşanan gelişmelere değinmişlerdir. Depremden sonra dualar edip sitemlerde bulunan âşıklar, insanlara dayanıklı evler yapmayı öğütlemişlerdir. Bazı âşıklar; Hatay, Adıyaman ve Kahramanmaraş’ı adeta haritadan silen bu depremde can kayıplarının çok olmasını çimentodan çalma, demiri eksik kullanma ve torpille iş yapmayla açıklamıştır. İnsan hayatına mal olan büyük hataların sebebini sorgulayan âşıklar, eleştirel bakış açısıyla gerçekleri dile getirirler. Âşıkların şiirleri her ne kadar tarihî bir belge olmasa da sahip olduğu konular itibariyle kimi zaman tarihe ışık tutmaktadır. Toplumda derin yaralar açmış asrın felaketine karşı âşıkların söyledikleri şiirler sadece edebî bir metin olarak değil bir anlamda tarihî vesika olarak da değerlendirilmelidir.
As one of the natural disasters throughout the history of humanity, earthquakes have caused loss of life and property in geographical areas where they took place, causing deep suffering in social life. The earthquakes with the epicenter of Kahramanmaraş Turkey faced on 06.02.2023 and 07.02.2023 affected 11 cities, causing 50 thousand 96 people to lose their lives, 115 thousand citizens to be injured, and nearly two million people to migrate from these cities.The minstrels, who have been spokespersons of the people from past to present with their versatile personalities, have not remained indifferent to the earthquakes that took place in Kahramanmaraş and expressed the disaster caused by the earthquakes in their poems. These poems are like a document traced to history as a place of memory. An analysis was made in the present study on the poems that the minstrels said about the earthquakes that affected eleven cities, which they shared on YouTube between February 2023 and April. In total, the videos of eleven minstrels were examined. In these poems, they mentioned the history of the earthquake, the geographical area it affected, the reason for its occurrence, and the developments before and after the earthquake. The minstrels who prayed and reproached after the earthquakes advised people to build durable houses. Some minstrels explained the high loss of life in this earthquake, which almost wiped out Hatay, Adıyaman, and Kahramanmaraş from the map, by stealing from cement, using iron incompletely, and working with “backdoor practice”. The minstrels, who questioned the reasons for the great mistakes that cost human life, expressed the truth with a critical point of view. Although the poems of the minstrels are not historical documents, they sometimes shed light on history in terms of their subjects. The poems of minstrels about the catastrophes of the century that left deep wounds in society must be considered not only as literary texts but also as historical documents in this sense.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.