Türklerin 16.-19. yüzyıllar arası Garp Ocaklarıdaki varlığına ilişkin çok az Türkçe tarihi kaynak vardır. Bu döneme ait bilgiler Arapça kaynaklar yanında Batılı kaynaklardan öğrenilmektedir. Türklerin Mağrip coğrafyasındaki sosyal yaşamına dair neredeyse hiç Türkçe kaynak yoktur. Eldeki bilgiler Osmanlı hâkimiyeti döneminde askeri kuvvet olarak Garp Ocaklarına gelen şair ve âşıkların şiirlerinden derlenmiştir. Sosyal ve kültürel olarak bölge insanı ile bütünleşen Türkler kendi dili ve kültürüne ait özellikleri de bu coğrafyaya taşımışlardır. Şair ve ȃşıkların şiirlerinde iman, inanç, fetih, gaza, kahramanlık, hüzün, hasret, aşk gibi birbirinden farklı konuları ve ocaklardaki yaşama dair izleri görmek mümkündür. Makaleye konu olan şairin ve şiirlerinin tarihsel gerçekliğini daha iyi anlayabilmek için çalışmada ilk olarak Garp Ocakları başlığı altında, ocakların Osmanlı hâkimiyetine girmesi, ocaklardaki asker varlığı ve çeşitliliği, korsanlık faaliyetleri, bu faaliyetlere karşı Avrupalı devletlerin tepkileri üzerinde durulmuştur. Sosyal ve Kültürel Hayat ile Ocaklarda Türkçe’nin Yeri başlıkları altında, ocaklarda Türk nüfusu ile birlikte oluşan sosyal ve kültürel hayata ve Türkçenin kullanımına yer verilmiştir. Şair Derviş Cûyȋ başlığı altında, ilk olarak şairin kimliğine ilişkin bilgiler sunulmuş, ardından Fransa Milli Kütüphanesi (Bibliotheque Nationale De France), Sup. Turc. 321 numaralı yazmanın 55a, 56a ve 56b sayfaları üzerinden edindiğimiz bulgular tarihi gerçekliğe tabi tutulmuştur. Bu çalışma ile Şair Derviş Cûyȋ ve daha önce yayınlanmamış şiirleri edebiyat dünyasına tanıtılmıştır.

There are very few Turkish historical sources on the presence of Turks in Western Odjacks between the 16th-19th centuries. Information about this period is learnt from Arabic sources as well as Western sources. There are almost no Turkish sources on the social life of Turks in the region. The information available is compiled from the poems of poets and minstrels who came to the Western Odjacs as a military force during the Ottoman rule. Socially and culturally integrated with the people of the region, Turks carried the features of their own language and culture to this geography. In the poems of poets and minstrels, it is possible to see different subjects such as faith, belief, conquest, conquest, heroism, sadness, longing, love and traces of life in the hearths. In order to better understand the historical reality of the poet and his poems, firstly, under the heading of the Western Hearths, the entry of the hearths into the Ottoman rule, the presence and diversity of soldiers in the hearths, their lifestyles, piracy activities, and the reactions of European states against these activities are discussed. Under the titles of Social and Cultural Life and the Place of Turkish in the Hearths, the social and cultural life and the use of Turkish in the hearths, which emerged with the Turkish population in the hearths, are included. Under the title of Poet Derviş Cûyȋ, information about the identity of the poet is presented, and then the manuscript numbered Sup. Turc. 321, pages 55a, 56a and 56b of the manuscript numbered 321 were subjected to historical reality. With this study, the poet Derviş Cûyȋ and his previously unpublished poems have been introduced to the world of literature.