Opera eserlerinde Batılı olmayan dünya sık sık konu edilir. Bu çalışma yine Batılı olmayan dünyadaki Öteki’nin resmedildiği, Wolfgang Amadeus Mozart’ın çok beğeni toplayan ‘Saraydan Kız Kaçırma’ (‘Die Entführung aus dem Serail’) Operası’nın Covid-19 pandemisi nedeniyle Türkiye’de İstanbul Devlet Operası’nda 2020’de özel olarak tasarlanan ve sahnelenen temsili mercek altına alınmaktadır. Kuramsal çerçeve, çeviribilimde dilsel ve performans sanatlarında müzikal bir kavram olarak karşımıza çıkan yeniden yazım kavramı üzerine oturtulmuştur. Şimdiye dek alanyazında eserler üzerinde yapılmış olan yeniden yazımlar ya sadece çeviribilim ya da performans sanatları çerçevesi dahilinde irdelenmiştir. Dolayısıyla, bu çalışma bir performans sanatında yeniden yazımı çeviribilimsel ve müzikal olarak ele almakta olan ilk çalışma niteliğindedir. Çalışmanın başlıca amacı söz konusu eserin bu yeniden yazımı için medyada sunulan gerekçelendirmeleri Genette’nin (1997) dış yan metin öğeleri çerçevesinde irdelemek ve sonuçta ortaya çıkan değişiklikleri disiplinlerarası ve betimleyici bir yaklaşım sunmak suretiyle çözümlemektir. Araştırmacıların konu alanları itibari ile müzikal, dilsel ve kültürel olarak değişen yönler, basında temsil ile ilgili yazılı ve sözlü haberler, rejisör ve koreograf söyleşilerinin olduğu videolar taranarak ve buna ilaveten her iki alandan birer sanatçı/uzman görüşüne başvurularak sistematik bir şekilde ele alınacaktır. Çalışma yeniden yazım kapsamında salgınla ilişkilendirilebilecek değişikliklerin yanısıra hiç ilgisi olmayabilecek değişiklikler de ortaya koymaktadır. Yerlileştirmenin izlerinin sürüldüğü salgınla ilgisi olmayan bu sonuçlar van Dijk’in (1998) yaptığı, Biz-Onlar ayrımı çerçevesinde tartışılmaktadır. Çalışma, bir performans sanatının yeniden yazımı gibi çok katmanlı bir konuyu ele alırken sunduğu, yazarların bildiği kadarıyla bu anlamda ilk olma özelliği taşıyan çalışmada Müzik ve Çeviribilim alanlarını birleştirerek yaptığı disiplinlerarası betimlemeyle, daha kapsamlı bir bakış açısı getirerek, bundan sonra gelecek disiplinlerarası çalışmaların önünü açmayı hedeflemiştir.
In operas, it is a common practice to depict the non-Western world. This study pertains to one of those operas in which the Other in the non-Western world is depicted: Wolfgang Amadeus Mozart’s widely acclaimed ‘Die Entführung aus dem Serail’. It focuses on the rewriting and staging of the opera by the İstanbul State Opera in 2020 due to the Covid-19 pandemic. The theoretical framework is rewriting, a term both used in translation studies and performance arts. Up to date, rewritings have been assessed only in terms of translation studies or performative arts in literature. Therefore, this study is the first of its kind, examining rewriting in translation studies and music. The main purpose of the study is to analyze the justifications offered in media for this rewriting, following Genette’s (1997) epitextual elements and analyze the current version of the work in an interdisciplinary and descriptive approach. The work of art staged in 2020 will be analyzed systematically in terms of the changes in musical, linguistic and cultural aspects through verbal and written media news, interviews with the director and choreographer and one linguistic expert (instructor) and one musical expert (tenor). The study showed that within the framework of the rewriting, there are changes which are related to the pandemic but there are also those which are not. Domesticated to a certain extent, those results are discussed in terms of the Us-Them distinction made by van Dijk (1998). The study intends to encourage further interdisciplinary studies in dealing with a multilayered issue such as rewriting of a performance artwork to present a more comprehensive point of view, by bringing together disciplines of Translation Studies and Music, thus offering the first example of this kind, to the best knowledge of the authors.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.