Tarihsel sürecine baktığımızda kadim bir geçmişe sahip olan ve güzel yaşama duygusunu içeren “haz” hissinin, Divan şiirinde de yoğunlukla kullanıldığı görülür. Azımsanmayacak derecede genişliğe sahip olduğu görülen ve sayısız manzumede ele alınan kavramın, “bir haz kolleksiyonu” oluşturduğu gözlenmektedir. Buna rağmen maddi çehresi, Divan şiirinde beşeri aşk bağlamında yeterince ele alınmamıştır. Bu his; güzel yaşama duygusu, sevgili, şarap ve bahar gibi zevke dayalı unsurları bünyesinde taşır. Böyle bir duyguda Hadarilik denilen ve Arap-Emevi döneminde sosyal hayata hâkim olan yaşam felsefesini temeline alan “haz” duygusu bulunmaktadır. Bu duygular, saray kültürünün hâkim olduğu Fars/Horasan şiir sahasına da müşterek olgular olarak aktarılmıştır. Bu aktarımın son halkası Osmanlı sahası Divan şiiri olmuştur. Böylece niteliklerini Türk Divan şiirine de aktaran “haz”; hayattan kam alma, sevgiliye ve şaraba yönelen arzular ile bahar gibi dinamikleri öngörmüştür.  Dünyevileşme ve şehirleşme ile niteliklerini belirgin kılarak, zevke dayalı duygularla gelişimini beşerî aşk temelinde ilerletmiştir. Bu makalede hadarî felsefeyi ve güzel yaşama duygusunu önceleyen “haz” duygusunun temel kaynaklarına inilerek, Arap ve Fars şiirindeki serüveni gözler önüne serilecektir. Yer yer mukayeselerle bu duygunun klasik Türk şiirindeki terennümlerinden de bahsedilecektir. Bunlarla Divan şiirinin maddi hazza dayalı birikiminin gözler önüne serilmesi amaçlanmaktadır.

When we consider its historical process, it is seen that the feeling of "pleasure", which has an ancient past and includes the feeling of living well, is also used extensively in Divan poetry. It is observed that the concept, which is seen to have a considerable breadth and discussed in numerous poems, constitutes "a pleasure collection". Despite this, its material aspect has not been adequately addressed in the context of human love in Divan poetry. This feeling embodies taste-based elements such as the feeling of living well, lovers, wine, and spring.  In such a feeling, there is the feeling of "pleasure", which is called ‘Hadhari’, and which is based on the philosophy of life that dominated social life in the Arab-Umayyad period. These feelings were transferred as common phenomena to the poetry of Persian/Khorasan province, where the palace culture was dominant. The last link of this transfer has been the Ottoman province, Divan poetry. Thus, "pleasure", which transfers its qualities to Turkish Divan poetry, foresees dynamics such as having joy in life, desires towards lovers and wine, and spring. Pleasure has advanced its development on human love, with sensual feelings, by making its qualities clear with secularization and urbanization. In this article, its adventure in Arabic and Persian poetry will be revealed by going down to the basic sources of the feeling of "pleasure", which prioritizes the traditional philosophy and the feeling of good living. The chanting of this feeling in classical Turkish poetry will also be mentioned with occasional comparisons. Thus, it is aimed to reveal the reservoir of Divan poetry based on material pleasure.