‘Ateş’ Anlamıyla ot Sözü ve Türevleri

Author:

Number of pages:
611-632
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue 1

Türkçe soldan sağa ilerleyen bir dil olduğundan kök en soldadır. İsim ya da fiil olabilen bir kök ise, sağına getirilen ek veya eklerle türetilebilir. Böyle bir durumda da sağdan sola, yani geriye doğru gidilir ve anlamlı en küçük parça olan köke ulaşılır. İsim ya da fiil olan kökün sağına getirilen ek veya eklerle oluşan türev biçimler içinde sesçe, biçimce, anlamca aynı köke bağlı olanlar ise söz ailesi olarak adlandırılır ve birlikte değerlendirilirler. Bu şekilde bir değerlendirme ile kökün doğruluğunun sağlaması da yapılmış olur. Bu nokta da köken bilgisinin bulunmasında temel dayanağı oluşturur. Ayrıca kök ve türevleri arasında ses, biçim, anlam ilişkilerinin kurulması yanında, o sözün ve türevlerinin tarihî ve çağdaş Türk lehçelerindeki varlığının kontrol edilerek ortaya konması da köken bilgisinde temel dayanaklarını oluşturur. Özellikle türevlerin doğru şekilde tespiti sırasında, söz kökleri ile türevleri arasındaki eski bilgi-yeni bilgi ilişkisi ve bilgilerin dış dünyadaki yan yanalığının dile yansımasını dikkate almak şarttır. Başka bir deyişle, bilgilerin komşuluğu, anlamdaki bağlantıyı kuran önemli bir dayanaktır. Bu makalede, günlük ve kültür hayatımızın önemli bir parçası olan, Eski Türkçeden beri kullanılagelen temel sözlerimizden biri olan ot ‘ateş’ sözü ve türevleri bu bakış açısıyla, hem tarihî ve çağdaş Türk lehçelerindeki biçim ve anlamları, hem de başka dillere verilmiş biçim ve anlamları ile karşılaştırılarak incelenecektir.

Keywords


The situation can be better understood if we look at the previous meaning - the next meaning or the old word - new word relationship. For example, ocak (oven), which is basically connected to a single information, namely, the knowledge of 'ateş' (fire), provides the existence of the house and the people living in the house with the function of cooking and heating the food over time, while being able to be a family; It has become a word that covers the continuation of the lineage, even being "noble", bringing together those who support the same view, the institution that constitutes the places of duty of those who serve the same purpose, and similar meanings. The emergence of their abstract meaning, of course, was much later than the basic meaning.

The coexistence and juxtaposition of information in the outside world is also reflected in the language, and this is a very important basis. Therefore, there is a relationship of old word-new word between the roots of words and their derivatives. We see the same relationship between words that were formed in the periods before writing and whose sound equivalence is announced today: The words ot/od; ot-a-ğ/od-a is the place that ot-a-ş/öt-e-ş is burned and od-u-n is being burned in the oc-a-k show that the meanings and forms are interconnected. 

The Turkish form of 'ot' “ateş”, which is the subject of the article, lives in a wide geography, in daily and cultural life, accompanied by traditions, beliefs and rituals, and will continue to live, enriching its form and meaning at all times.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 291
Number of downloads 371

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.