Karlofça Antlaşması (1699) ile gerilemeye başlayan Osmanlı İmparatorluğu 1922 yılında saltanatın kaldırılması ile tarih sahnesinden resmen çekilmiştir. Gerileme döneminden imparatorluğun yıkılmasına kadar olan süreçte imparatorluğu ayakta tutmak amacıyla teknik, siyasi, idari, hukuki ve kültürel alanda birçok yol denenmiş ancak başarılı olunamamıştır. Yaşanan siyasi olaylar, zamanla edebiyata da tesir etmiş ve edebiyatta bazı dönemlerin, grupların, akımların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bunlardan biri de Millî Edebiyat Dönemi’dir. Genç Kalemler dergisinde yayımlanan Yeni Lisan makalesi ile başlayan bu dönemde, farklı milletlerin tesiri altında olan Türk dilini ve edebiyatını kurtarmak için bir yol haritası belirlenmiştir. Bu yol haritasına göre sade bir dil ve millî bir edebiyat oluşturulacaktır. Millî bir edebiyat oluşturabilmek için de en eski Türk tarihine gidilecek, oradan Anadolu’nun en ücra köşesine kadar uzanılarak Türk milletini siyasi, idari, askerî ve kültürel alanda tekrar güçlendirecek olan millî benliği ve şuuru oluşturacak malzemeler toplanacaktır. Millî Edebiyat Dönemi’nin öncülerinden olan Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin gibi isimlerin bu doğrultuda çalışmalar yaptıkları bilinmektedir. Bu dönemdeki çalışmaları ile öne çıkan bir başka isim ise Ahmet Hikmet Müftüoğlu’dur. Yazarın, Türk milleti için kriz dönemi olarak değerlendirilebilecek bir zaman dilimi içerisinde, Çağlayanlar ve Gönül Hanım gibi eserlerinde, bu dönemi aşabilmek için en eski Türk tarihinden ve İslam medeniyetinden telmihler yapıp Türk halk bilimi unsurlarını ustaca kullanarak söz konusu yol haritasına sadık kaldığı görülmektedir. Bu durum, yazarın dönemin edebiyat anlayışı içerisinde önemli bir görevi yerine getirdiğini göstermektedir. Eserlerine bütüncül bir açıdan bakıldığında yazarın millî ve dinî değerlere dikkat çekerek onları yücelttiği ve bu değerleri Türk milletine anlatmaya çalıştığı görülmektedir. Bu çalışmada, Millî Edebiyat Dönemi’nin amaçları doğrultusunda Ahmet Hikmet Müftüoğlu’nun genellikle millî şuuru harekete geçirme gayesi taşıyan ve on sekiz ayrı hikâyeden oluşan Çağlayanlar adlı eserindeki Türk halk bilimi unsurlarının Sedat Veyis Örnek’in sınıflandırması doğrultusunda tespitine ve yorumlanmasına yer verilecektir.

The Ottoman Empire, which started to decline with the Treaty of Karlowitz (1699), officially withdrew from the stage of history with the abolition of the sultanate in 1922. In the process from the decline period to the collapse of the empire, many ways were tried in the technical, political, administrative, legal and cultural fields in order to keep the empire alive, but it was not successful. The political events experienced also affected the literature in time and paved the way for the formation of some periods, groups and movements in literature. One of them is the National Literature Period. In this period, which started with the New Language article published in the journal Genç Kalemler, a road map was determined to save the Turkish language and literature, which was under the influence of different nations. According to this road map, a pure language and a national literature will be created. In order to create a national literature, the oldest Turkish history will be visited, and the materials that will form the national self and consciousness that will strengthen the Turkish nation in the political, administrative, military and cultural fields by reaching to the most remote corners of Anatolia will be collected. It is known that names such as Ziya Gökalp and Ömer Seyfettin, who were the pioneers of the National Literature Period, worked in this manner. Another prominent figure with his works in this period is Ahmet Hikmet Müftüoğlu. It is seen that the author, in his works such as Çağlayanlar and Gönül Hanım, in a time period that can be considered as a crisis period for the Turkish nation, remained faithful to the roadmap in question by making references from the oldest Turkish history and Islamic civilization and using Turkish folklore elements skillfully to overcome this period. This situation shows that the author fulfilled an important task in the understanding of literature of the period. When his works are viewed from a holistic perspective, it is seen that the author draws attention to national and religious values, glorifies them and tries to explain these values ​​to the Turkish nation. In this study, the determination and interpretation of the elements of Turkish folklore in Ahmet Hikmet Müftüoğlu's study named Çağlayanlar, which consists of 18 different stories and aims to activate the national consciousness, will be included in line with the purposes of the National Literature Period.