İmlâ Lûgati, İmlâ Kılavuzu, Yazım Kılavuzu Terimleri Üzerine

Author:

Number of pages:
155-169
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue 1

Bu çalışmada yazım kılavuzu kavramı ele alınarak şimdiye dek kılavuzlara verilen adlar üzerinde durulacak ve bu adların hangi dilden Türkçeye geçtiği, yapısının ne olduğu, hangi anlama geldiği, kılavuzun işlevini yansıtıp yansıtmadığı gibi konular araştırılacaktır. Bu amaçla imla, lügat, yazım, kılavuz sözcükleri kaynaklar taranarak açıklanmaya çalışılacaktır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. Bir dilin sözcüklerinin belli kurallarla yazıya geçirilmesine yazım; yazıya geçirilirken ses, biçim, köken, gelenek gibi ölçütlere göre oluşturulan ve uyulan kurallara ise yazım bilgisi denir. Yazımı düzenlemek için hazırlanan yapıta da yazım kılavuzu adı verilir. Bu konuda 1928’de İmlâ Lûgati; 1941’de İmlâ Kılavuzu; 1965’te Yeni İmlâ Kılavuzu çıkarılmıştır. 1970’te ise yapıtın adı Yeni Yazım (İmlâ) Kılavuzu olarak değiştirilmiş ve 1973’te Yeni Yazım Kılavuzu adını almıştır. 1985’te İmlâ Kılavuzu; 2005’te Yazım Kılavuzu adıyla yayımlanmıştır. İmla, kök, türev ve anlam bakımından tartışmalı bir sözcüktür. İmla, kök-türev ilişkisi bakımından bütünlük sağlamadığı gibi üçüzlü kökünün ne olduğu da belirli değildir. Türkçenin ilk yazım kılavuzu olan İmlâ Lûgati’nde sözcükler, belli bir sıraya göre dizilerek düzenlenmiş olduğundan “lügat” sözüyle adlandırılması uygun görülmüştür. İmla teriminin hem yabancı bir sözcük olması, hem de kök, türev ve anlam bakımından açık olmaması, kullanıcıları Türkçe bir karşılık aramaya yöneltmiştir. Türkçe yaz- eylem köküne, eylemden ad yapma eki -ım getirilerek yazım sözcüğü türetilmiştir. Böylece ‘İmlâ Lûgati’, ‘İmlâ Kılavuzu’, ‘Yazım Kılavuzu’ gelişimiyle kavram Türkçeleştirilmiştir.

Keywords


In this study, the concept of yazım kılavuzu (spelling guide) will be discussed and the names given to the guides will be focused on, and the topics such as from which language these names have been translated into Turkish, what their structure is, what they mean, and whether they reflect the function of the guide will be investigated. With this study, it has been concluded that the Turkish word guide is more appropriate to use, since the term orthography is a foreign word and is not clear in terms of root, derivative and meaning. In this field, İmlâ Lûgati (Spelling Lexicon) in 1928; İmlâ Kılavuzu  (Spelling Guide) in 1941; It was published in 1965 as the Yeni İmlâ Kılavuzu (New Spelling Guide). In 1970, the name of the work was changed to Yeni Yazım (İmlâ) Kılavuzu and in 1973 it was named Yeni Yazım Kılavuzu. İmlâ Kılavuzu in 1985; It was published in 2005 as the Yazım Kılavuzu. Since the words in İmlâ Lûgati, which is the first spelling guide of Turkish, were arranged in a certain order, it was deemed appropriate to name them with the word “lexicon”. The word yazım (spelling) is derived from the verb yaz- (to write) in Turkish, by adding the suffix -im to make a name from the verb. Thus, the concept has been translated into Turkish with the development of “İmlâ Lûgati”, “İmlâ Kılavuzu”, and “Yazım Kılavuzu.”

Keywords

Article Statistics

Number of reads 343
Number of downloads 451

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.