Türkler, tarih boyunca oldukça geniş bir coğrafyada hüküm sürmüş ve tarihte derin izler bırakmış pek çok medeniyetin inşasında öncü roller üstlenmiştir. Bu durumun tabii bir neticesi olarak Türk dili farklı dönemlerde kültür dili hüviyeti kazanmış ve pek çok medeniyet merkezinde sayısız Türkçe eser kaleme alınmıştır. Bu medeniyet merkezlerinin en önemlilerinden biri de Anadolu’dur. Türkler, Anadolu’yu yurt tuttuktan sonra değişik alanlarla ilgili pek çok eser vücuda getirmiştir. Bu eserler başlangıçta çoğunlukla tercümelere dayalıydı. Ancak zaman içerisinde Türk dilinin zenginleşmesi ve kültürel derinliğin sağlanmasıyla telif eserler ön plana çıkmaya başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş yıllarında bilimsel eserler daha ziyade Arapça ve Farsçadan tercüme edilerek dilimize kazandırılmıştır. Bu dönemde kaleme alınmış eserler içerisinde fizyonomi literatürünün Türkçeleşmesini sağlayan kıyafetname veya firasetnemelerin önemli bir yeri vardır. Fizyonomi, kökleri çok eskilere gitmesine ve Antik Yunan’da bilim hüviyeti kazanmasına rağmen özellikle Orta Çağ boyunca, Yunanca kaynaklara dayanan Arapça tercümeler vasıtasıyla dünyaya yayılmıştır. Bizdeki ilk fizyonomi metinleri de çoğunlukla Arapça eserlerin tercümelerine dayanmaktadır. Zaman içerisinde bu alanda yarı telif yarı tercüme eserler ortaya çıkmıştır. Osmanlı Türkçesi fizyonomi terimlerini belirlemeyi hedefleyen bu çalışmada öncelikle fizyonominin doğuşu ve kadim medeniyetlerdeki durumu özetlenmiş, sonrasında temel fizyonomi metinleri tanıtılmıştır. Çalışmanın ilerleyen bölümlerinde fizyonominin Avrupa ve İslam coğrafyasındaki gelişimi değerlendirilmiş ve Osmanlı Dönemi’ne ait Türkçe fizyonomi çalışmaları hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada Osmanlı Türkçesiyle yazılmış telif ve tercüme yirmi iki eser incelenmiş ve bir kısmı bugün için arkaikleşmiş iki yüz otuz beş terim tespit edilmiştir. Tespit edilen bu terimler; etimolojik kökenleri, anlamları ve bulundukları eserlerle birlikte alfabetik olarak dizilmiştir.

Turks have ruled over a wide geography throughout history and played a leading role in the construction of many civilizations that have left deep traces in history. As a natural consequence of this situation, the Turkish language gained the identity as a cultural language in different periods and numerous Turkish works were written in many civilization centers. One of the most important of these civilization centers is Anatolia. After the Turks settled in Anatolia, they created many works related to different fields. While works based on translations were presented in the beginning, copyrighted works started to come to the forefront with the enrichment of the Turkish language and the provision of cultural depth over time. In the founding years of the Ottoman Empire, scientific works were mostly translated from Arabic and Persian into our language. Among the translations belonging to this period, the physiognomy works, which are mostly called kıyafetname or firasetnamE, have an important place. Although physiognomy dates back to ancient times and gained a scientific identity in Ancient Greece, it spread to the world through Arabic translations based on Greek works, especially during the Middle Ages. The first physiognomy works were mostly based on translations of Arabic works. Over time, mixed copyright-translation and copyrighted works have emerged in this field. In this study, which determines the physiognomy terms in Ottoman Turkish, first, information about the birth of physiognomy and its situation in ancient civilizations is given, and then the basic physiognomy texts are introduced. After the physiognomy works written in Europe and Islamic geography were introduced, information was given about Turkish physiognomy works belonging to the Ottoman Period. In the study, twenty-two copyrighted and translated works written in Ottoman Turkish were scanned and around two hundred terms, some of which have become archaic today, have been identified. The identified terms are listed alphabetically according to their usage at that time.