Köktürk Yazıtlarında (Köl Tigin, Bilge Kağan, Tunyukuk) Savaş Kavram Alanıyla İlgili Fiiller Üzerine Bir İnceleme

Author:

Number of pages:
953-964
Language:
Türkçe
Year-Number:
2022-Volume 17 Issue 3

Fiiller gerçek dünyadaki oluş ve kılışları dilde kip, zaman ve kişiye bağlı olarak ifade eden sözcük türüdür. İsimlerle birlikte dildeki iki yapı taşından birini oluşturur. Gerçek dünyada var olan ve insanoğlunun algıladığı her oluş ve kılış için dilde bir fiil mevcuttur. Buna Türkçe de dâhildir. İlk yazılı metinlerinden itibaren takip edilebildiği kadarıyla Türkçe, Türklerin hareketli yaşam biçimi nedeniyle kalabalık bir fiil grubuna sahiptir. Bunda Türkçenin eklemeli bir yapıya sahip olması ve başka dünya dillerinden neredeyse hiç fiil almamış olması da etkili olmuştur. Bu itibarla kendilerine has özellikler gösteren fiil yapılarıyla ilgili Türkçede pek çok araştırma yapılmıştır. Ancak, Türkçedeki fiillerin yapısal özellikleriyle ilgili çalışmaların yanında onların kavram alanlarıyla ilgili çalışmalar yeterli düzeyde değildir. Bu sebeple, söz konusu çalışmada Türkçenin bilinen ilkyazı dili olan Köktürkçenin en hacimli metinlerinden Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tunyukuk Yazıtları, fillerin kavram alanı bakımından incelenmiştir. Kavram alanı incelemesi için ise yazıtların baskın içeriğine uygun olarak mücadele temel alanına bağlı savaş kavram alanı seçilmiştir. Bu kavram alanıyla ilgili yazıtlarda tespit edilen fiiller, başta anlam olmak üzere yapı ve kullanım özelliklerine göre değerlendirilmiştir. Değerlendirme neticesinde Köl Tigin, Bilge Kağan ve Tunyukuk Yazıtlarında yer alan fiillerin büyük bir kısmının savaş kavram alanı ile ilgili olduğu görülmektedir. Türkçenin bilinen ilkyazı dili olan Köktürkçede fiillerin yoğun olarak işlenmesi de o dilin zenginliğinin en önemli göstergelerinden birini oluşturmaktadır.

Keywords


Verbs are the type of words that express real-world occurrences and situations in the language depending on the mood, tense and person. Together with nouns, it forms one of the two building blocks in language. There is a verb in the language for every occurrence and behavior that exists in the real world and is perceived by human beings. This includes Turkish. As far as it can be followed from the first written texts, Turkish has a large group of verbs due to the active lifestyle of the Turks. The fact that Turkish has an agglutinative structure and has almost no verbs from other world languages has also been effective in this. In this respect, many researches have been done in Turkish about the verb structures that show their own characteristics. However, besides the studies on the structural features of Turkish verbs, studies on their conceptual fields are not sufficient. For this reason, in this study, the Köl Tigin, Bilge Kağan and Tunyukuk Inscriptions, which are among the most voluminous texts of Köktürk, the first known written language of Turkish, were examined in terms of the concept of elephants. For the concept area analysis, the war concept area depending on the main area of the struggle was chosen in accordance with the dominant content of the inscriptions. The verbs identified in the inscriptions related to this concept area were evaluated according to their structure and usage characteristics, especially meaning. As a result of the evaluation, it is seen that most of the verbs in the Köl Tigin, Bilge Kagan and Tunyukuk Inscriptions are related to the concept of war. Intensive processing of verbs in Köktürk, which is the known first written language of Turkish, also constitutes one of the most important indicators of the richness of that language.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 481
Number of downloads 561

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.