İletişim, gönderici ile alıcı arasında belli bir bağlam içerisinde gerçekleşmektedir. Bağlam içerisinde oluşturulan her ileti, dilin işlevlerine bağlı olarak şekillenmekte ve alıcı buna göre eyleme geçmektedir. Göndericinin ifade ettiği sözcükler, tümceler ve metinler amaca uygun olarak işlevlerini yerine getirirken alıcı üzerinde edimler ve etkiler meydana getirmektedir. Bu edimler gönderici/alıcı bağlamında düzsöz, edimsöz ve etkisöz ulamları şeklinde ortaya çıkmaktadır. Azerbaycan edebiyatı, Batı Türkçesi içerisinde gelişmiş, üretken ve zengin bir edebiyattır. Bu üretkenliğinin ve zenginliğinin oluşmasında Azerbaycan sözlü halk edebiyatı önemli bir yere sahiptir. Azerbaycan folklorik unsurlarından biri olan meyxana sanatı da Türkçenin zenginliğini ve işlekliğini gösteren ve son zamanlarda sözlü halk edebiyatında ilgiyle takip edilen bir tür olarak karşımıza çıkmaktadır. Azerbaycan Türkçesinin sözlü ürünlerinden olan meyxanalar, söz meclislerinde en az bir kişinin bir konu üzerine doğaçlama olarak içerisinde mizahi unsurlar barındıracak şekilde söyledikleri küçük kafiyeli şiirlerdir. Meyxana ustaları dinleyicilerin de olduğu bir ortamda halkın gündelik yaşamdaki problemlerini, kaygılarını, sevinç ve üzüntülerini, istek ve arzularını bu şiirlerle ifade etmektedir. Meyxana ustası hem muhatabını hem de dinleyicileri harekete geçirerek onları farklı duygu ve düşüncelere sevk etmektedir. Oluşturulan durum ve koşullar içerisinde belli kişiler, belirli işleyiş içinde söyledikleri her sözceyle sözedim kuramının düzsöz edimi, edimsöz edimi (hüküm belirticiler, erk belirticiler, sorumluluk yükleyiciler, davranış belirticiler ve serimleyiciler) ve etkisöz edimlerine benzer edimler göstermektedir. Bu araştırma makalesinde Azerbaycan folklorik unsurlarından biri olan meyxana türünün söz edim kuramının özelliklerini ne şekilde yansıttığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Söz edim kuramına ait bütün unsurlar, 1993 yılında Balasadıq tarafından yayımlanmış olan “Meyxanalar” adlı eserden alınan örnekler üzerinden incelenmiş ve kendine özgü kuralları olan meyxanaların da söz edim kuramının gerçekleşme şartlarına uygun olarak edim türlerini oluşturduğu ifade edilmiştir.

Communication takes place between the sender and the receiver in a certain context. Each message wich is created with in the context takes form depending on the functions of language and the receiver gets into action according to this. While the words, the sentences and the texts wich the sender expresses are serving their functions in a suitable way for their aims, they cause acts and effects on the receiver. These acts come out as the of locutionary act, illocutionary act and perlocutionary act. Azerbaijani literature is a literature of Western Turkish, developed in the geography of Azerbaijan and has an important place in world history with its history and richness. Azerbaijan oral folk literature also has an important place in the formation of the productivity and richness of this literature. Meyxana art, which is one of the folkloric elements of Azerbaijan, also appears as a genre that shows the richness and functionality of Turkish and has been followed with interest in oral folk literature recently.Meyxanas, wich are the oral works of Azeri-Turkish, are the poems that one or two people utter about a particular theme without making any preparation within ryhmed quatrains wich includes elements of humour. Thourgh these poems, meyxana masters express the problems in everday life, the wish and the desire, the joy and the misery, and the worries of the community in a place open to the audiences as well. The meyxana master directs both the interlocutor and the audiences to different thoughts and emotions by impelling them. Within the created situations and circumstances, certain people generates locutionary act, illocutionary act ( verdictives, exercitives, commissives, behabitives, expositives) and shows similar acts to the speech acts. In this research article, it has been tried to reveal how the type of meyxana, which is one of the folkloric elements of Azerbaijan, reflects the characteristics of speech act theory. All the elements of the speech act theory were examined through the examples taken from the work named “Meyxanas” published by Balasdıq in 1993 and it was stated that the meyxanas, which have their own rules, also perform the performance types in accordance with the realization conditions of the speech act theory.