Hz. İsa’ya Methiye: Ahmedî’nin “ʿÎsî” Redifli Kasidesini Mitoloji ve Dinler Tarihi Üzerinden Okuma Denemesi

Author:

Number of pages:
1639-1666
Language:
Türkçe
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 3

Klasik Türk edebiyatında sıklıkla telmih konusu olan Hz. İsa, dünyada geçirdiği sürede gösterdiği pek çok mucize dolayısıyla şairlerin dikkatini çekmiş bir peygamberdir. Bilhassa hastaları iyileştirmesi, ölüleri diriltmesi gibi mucizeleri ve göğe yükselmesi gibi insanüstü eylemleri dolayısıyla klasik edebiyat metinlerinde yer bulmuştur. Pek çok şair, onun bu özelliklerini çeşitli sanatlar vasıtasıyla ele almış ve yorumlamışlardır. XIV. yüzyılın önde gelen şairlerinden Ahmedî de Hz. İsa’nın çeşitli özelliklerine telmihte bulunan şairlerden biridir. Dîvân’ında yer verdiği olağanüstü özellikler gösteren şahıslardan biri de, hemen her mucizesiyle şairlerin dikkatini çekmiş olan Hz. İsa’dır. Klasik Türk edebiyatında henüz başka bir örneğine tesadüf edilmemiş olan “ʿÎsî” redifli kasidesinde ve Dîvân’da yer alan diğer bazı beyitlerinde Ahmedî, Hz. İsa’nın pek çok mucizesinden söz etmiştir. Genellikle Kur’an-ı Kerim kaynaklı olduğu dikkat çeken bu mucizelerin yanı sıra şair, mitoloji ve dinler tarihi zemininde okumaya müsait beyitler de söylemiştir. Kasidede ve Dîvân’da yer alan Hz. İsa ile ilgili bazı beyitlerde, Kur’an ve peygamberler tarihi eserlerinin yanı sıra kanonik İnciller, apokrif metinler ve de bilhassa mitoloji kaynakları ışığında değerlendirilmesi gereken bir muhtevanın olduğu dikkat çekmektedir. Şairin Hz. İsa’ya dair bazı tasavvurları, muhtelif kültürlerin mitolojisinde yer alan ve Hz. İsa ile ilişkilendirilen Temmuz (Dumuzi) tipi ölen ve dirilen bahar tanrılarına dair sembolleri hatırlatmaktadır. Bu çalışmada da Ahmedî’nin “ʿÎsî” redifli kasidesi ve Dîvân’ında yer alan bazı beyitleri, dinler tarihi kaynakları ve mitolojik veriler ışığında açıklanmaya çalışılacaktır.

Keywords


Jesus, who is often the subject of reference in classical Turkish literature, is a figure who attracted the attention of poets with many miracles he showed during his life on the earth. His place in the classical literature is predominantly due to his miracles such as healing the sick, resurrecting the dead, and his ascension to the sky. Poets have discussed and reinterpreted these through various ways. Ahmedî, a leading poet in the 14th century, is one of the poets who referenced to miracles and characteristics of Jesus. In his divan, he talked about many figures and prophets who showed extraordinary characteristics. One of them is Jesus, who attracted the attention of poets with almost every miracle he performed. In his ode and in some other couplets in his divan, Ahmedî mentioned many miracles of Jesus. He used the repeated-voice “ʿÎsî”, which there is yet to be found any other example. In addition to these miracles which draw attention as they usually originated from the Qur’an, the poet also wrote couplets that are suitable for reading in light of mythology and history of religions. It is noteworthy that in some couplets about Jesus in his ode and divan, there is a content that should be examinated in light of the canonical holy books, apocryphal texts and especially mythology sources, as well as the Qur’an and history of prophets works. Some of the portrayals of Jesus in poet’s couplets resemble symbols which are included in mythologies of various cultures, such as Temmuz/Dumuzi-like spring and fertilty deities. In this study, we explain Ahmedî's ode with repeated-voice “ʿÎsî” and some couplets in his divan in the light of historical sources of religions and mythological data.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 679
Number of downloads 783

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.