En Az Çaba Yasasının Dil Alanlarında İşleyişi

Author:

Number of pages:
359-370
Language:
Türkçe
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 1

En az çaba yasası, dilin kolay, basit, az ve öz olanı tercih etmesidir. Türkiye Türkçesinde en az çaba yasasının işleyişi henüz bütün yönleriyle açıklığa kavuşturulmamıştır. Kaynaklar, yasanın daha çok ses olayları ile ses uyumlarını yönetme ve söyleyiş kolaylığı sağlama yönlerinden söz etmiştir. Hâlbuki dilin her alanında en az çaba yasası söz konusudur. Bu çalışma en az çaba yasasının ses bilgisi, şekil bilgisi, söz dizimi, anlam bilimi, yazım ve noktalama alanlarındaki işleyişini ele almıştır. Dilde ekonomi ilkesinin dilin her bir alanında farklı bir işleyişi vardır. Dilin alt alanlarına göre en az çaba yasasının belirgin olarak görünüm kazandığı katmanlar şu şekildedir: ses bilgisi: ses düşmesi, ses türemesi, ses değişmesi, ses uyumları; şekil bilgisi: eklerin temsil işlevi, dilbilgiselleşme, sözcük birleştirme, eklerin birden fazla görev ve işlev taşıması, zamirlerin pratik kullanım sağlaması; söz dizimi: tamlama ve sözcük öbeklerinin kuruluşu, kısaltma grupları, söz dizimsel değere sahip kabul, ret, onay sözleri, eksiltili cümle, sıralı cümlelerde öge, kip, şahıs ortaklığı; anlam bilimi: adlandırmada ekonomi ilkesi, sözcükte yan ve mecaz anlam, deyim ve atasözleri, kalıp anlatımlar, kısaltmalar, anlam olayları ve söz sanatları; yazım ve noktalama: dil alanlarında ayrı ve bitişik yazım, noktalama işaretleri. Dilde ekonomi genel olarak aşınma ve eksiltme şeklinde tezahür etse de özellikle anlama dair öncelemeler dolayısıyla fonetik veya morfolojik artışlar şeklinde de ortaya çıkabilir. En az çaba yasasında kolay, özlü ve etkili olan yeğlenir, zor ve fazla olan tercih edilmez.

Keywords


The law of least effort is that language prefers the easy, simple, few and the essence. In Turkish language of Turkey, the functioning of the law of least effort has not yet been clarified in all aspect. Studies on the subject have mostly mentioned about the aspects of the law to manage phonetic procedures with sound harmonies and provide ease of pronunciation. However, in all areas of the language, there is the law of least effort. This study examined the functioning of the law of least effort in the fields of phonology, morphology, syntax, semantics, spelling and punctuation. The principle of economics in language has a different functioning in each area of the language. According to the subfields of the language, the layers in which the law of least effort is clearly visible are as follows: phonology: disappearance, anaptyxis, phonetic change, sound harmonies; morphology: representation function of affixes, grammaticalisation, word compounding, affixes carrying multiple tasks and functions, practical use of pronouns; syntax: determinative group and establishment of word groups, abbreviation groups, words of acceptance, rejection, affirmation with syntactic value, elliptical sentence, element, mode, common subject in sequential sentences; semantic: economics principle in naming, connotative and figurative meaning in words, idioms and proverbs, stereotyped expressions, abbreviations, meaning procedure and rhetoric; spelling and punctuation: separate and contiguous spelling in language areas, punctuation. Although the economy in the language generally manifests in the form of abrasion and reduction, it may also occur in the form of phonetic or morphological increases due to the priorities of meaning. In the law of least effort, the easy, concise and effective is preferred, the hard and excessive one is not preferred.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 597
Number of downloads 639

Share

Turkish Studies - Language and Literature
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.