Yarlık kelimesi ‘buyruk, emir, ferman’ anlamlarında hem Türkler hem de Moğolların yazılı metinlerinde yüzyıllar boyunca kullanılagelmiştir. İlk Moğol hanlarının emirleri sözlüdür. Zaman içerisinde emirlerin yazıya geçirilmesi fikri, Uygurlar aracılığıyla ortaya çıkmıştır. Kâtiplerin çoğunlukla Uygur Türkü olması, özellikle Altın Orda devletinde Uygur dilinin etkisini arttırmasına zemin hazırlamıştır. Yarlıklar, bir yandan yazıldıkları dönemin dili diğer yandan da sosyal yapısı, coğrafyası, kültürü gibi pek çok konuda bilgiye ulaşılabilecek tarihî belgelerdir. Özellikle Altın Orda devletiyle ilgili yarlıklar o dönem tarihine ışık tutmaktadır. Türklerin devlet geleneği içerisinde varlığını koruyan yarlıklar, Yarkend hanları tarafından da kayıt belgesi olarak önemsenip yazdırılmıştır. Bu makalede, tarih sahnesinde 1514-1696 yılları arasında varlık gösteren Yarkend Hanlığına ait dört metin, Harvard Üniversitesi Houghton Kütüphanesi kayıtlarından elde edilerek araştırmacıların dikkatine sunulmuştur. Bu dört yarlık, Yarkend Hanlığı yapmış olan Muhammed Han (1591-1609), Şücaüddin Ahmed Han (1609-1619), Abdullah Han (1636-1667) ve Muhammed İsmail Han (1670-1680) adına çıkarılarak 12 hayvanlı Türk takvimine göre mühürlenmiştir. Yarlıkların dili ağırdır. Türkçe kelime sayıları da azdır. Ancak Türkçe kelime sayısı az olsa da özellikle su yolları, nehirler ve bunların kollarıyla ilgili verilen emirleri içeren yarlıklarda, bu kültüre ait birçok kelime kullanılmıştır. Ayrıca yarlıkların yazıldıkları dönemde Yarkend ve çevresinde yaşayan Türkler tarafından kullanılan birçok unvan, yer adı ve sosyal hayata dair kelime de yarlıklarda kendine yer bulmuştur. Çalışmada, metinlerde karşılaştığımız terim özelliği taşıyan kelime ve yapılarla ilgili notlar verilmiştir. İncelemede kullandığımız dört yarlığın metni çalışmanın sonuna ilave edilmiştir.

The word Yarlık has been used for centuries in the written texts of both Turks and Mongols in the sense of 'command, order, edict'. The orders of the first Mongolian khan are verbal. The idea of writing orders over time emerged through Uyghurs. The fact that the scribes were mostly Uyghur Turks paved the way for the Uyghur language to increase its influence especially in the Altin Orda state. Edicts are historical documents that can be accessed in many subjects such as the language of the period they were written on, on the one hand, and its social structure, geography and culture. Especially the trophies regarding the Altin Orda state shed light on the history of that period. The yarns, which preserved their existence in the state tradition of the Turks, were also taken into consideration by Yarkend inns as a registration document. In this article, four texts of the Yarkend Khanate that existed in the history scene between 1514-1696 were obtained from Harvard University Houghton Library records and presented to the attention of researchers. These four halves were removed in the name of Muhammed Han (1591-1609), Şücaüddin Ahmed Han (1609-1619), Abdullah Han (1636-1667) and Muhammed İsmail Han (1670-1680), who had been the Yarkend Khanate, and sealed according to the Turkish calendar with 12 animals. The language of the yarns is heavy. Turkish word numbers are also low. However, although the number of Turkish words is low, many words belonging to this culture have been used, especially in the rivers containing orders given for waterways, rivers and their branches. In addition, many titles, place names and words about social life used by the Turks living in Yarkend and its surroundings at the time of writing were also included in the competitions. In the study, notes about the words and structures that have the term we encounter in the texts are given. The text of the four halves we used in the review was added to the end of the study.