Bu makalede Japon edebiyatından Türkçeye yapılan ilk çevirilerden biri olan 1966 basımı “Kokinşiu Japon, Çin ve Hint Edebiyatı Örnekleriyle Bir Çeviri Denemesi” kitabı çeviri arkeolojisi yöntemiyle ele alınarak, kitabın ilk şiiri araştırılmıştır. Pym’in ortaya koyduğu sorular temelinde şu sonuçlara ulaşılmıştır: Kitabın tek bir kaynaktan değil, pek çok farklı kaynaktan çevrildiği ve bunun aynı zamanda Sönmez Kantman tarafından yapılan bir derleme olduğu ortaya konulmuştur. Bu aşamada iki kaynak metin tespit edilmiştir: a) Aston’un 1899 tarihli kitabı A History of Japanese Literature ve b) Arthur Walley’in 1919 tarihli Japanese Poetry: The Uta kitabı.Yapılan araştırmalar doğrultusunda, kitabın isminin Aston’un kitabından alındığı tespit edilmiştir. Kitabın arka kapağında Kantman’ın Fransızca bildiği açıklaması bulunmakta, ancak İngilizce bilgisine dair bir veri yer almamaktadır. Yapılan uzun araştırmalar sonucu yazarın hayatına dair detaylı veriler elde edilmiş, İngilizce de bildiği bilgisine ulaşılarak, İngilizce ve Fransızca kaynaklar taranmıştır. Eserde yer alan ilk şiirin Türkçesi analiz edilerek, temel anahtar sözcükler üzerinden öncelikle şiirin Japonca orijinaline ulaşılmıştır. Sonraki araştırmalarla şiirin, Arthur Walley’in 1919 tarihli Japanese Poetry:The Uta adlı İngilizce kitabından Türkçeye çevrildiği ortaya konmuştur. Şiirin “aşırı öz Türkçe olarak çevrilmesi, bu şiirin Japoncadan Türkçeye yapılan çevirilerdeki en farklı yönü olduğu söylenebilir. Bu da şiirin hedef okur kitlesinin bu hareketi destekleyen belli bir zümre olduğuna işaret eder. Son olarak Japonca, İngilizce ve Türkçe metinler karşılaştırılarak, çevirinin İngilizcesine benzese de Japonca orijinalinden farklılık gösterdiği buna rağmen, şiirin anlamını aktarabildiği görülmüştür. Bu çalışma unutulmaya yüz tutmuş ve daha önce hiç ele alınmamış bir esere dair öğeleri gün ışığına çıkararak, dünyada ve Türkiye’de Japoncadan Türkçeye çeviri, Japonoloji, çeviribilim, çeviri arkeolojisi alanlarına katkıda bulunmuştur.

This study deals with one of the first book translations from Japanese literature into Turkish, and especially with the first poem offered in the book. The book is titled "Kokinşiu Japon, Çin ve Hint Edebiyatı Örnekleriyle Bir Çeviri Denemesi" [Kokinşiu, An Attempt to Translate Japanese, Chinese, Indian Literature Examples] by Sönmez Kantman, printed in 1966. Translation archeology method is applied in the study to bring to light the unclear aspects of the translation, and to search for the answers to the following questions: who translated what, how, where, when, for whom, and with what effect?" The following conclusions were reached: Kokinşiu is not only a translation but also a compilation of Japanese literature works from multiple sources by Sönmez Kantman. Two of the source texts is discovered by now: a) Aston’s 1899 book A History of Japanese Literature and b) Japanese Poetry: The Uta by Arthur Walley dating to 1919. The title Kokinşiu is most probably derived from Aston’s book. On the back cover there was scarce and somewhat misleading information about the author, as a result of detailed searches online and in archives and after contacting people related to the author, a detailed life story was formed. The research revealed that the author knew English as well as French, which made it possible to reach some of the source texts used for the translations. The source text of the first poem of the Kokinşiu titled “Uyartı” was determined: It is translated from Arthur Walleys book Japanese Poetry:The Uta. It was also discovered the Japanese original the poem: Ki no Tsurayuki’s work takes place in Shūishū Anthology, poem number 1322. The poem is translated in “extremely pure” Turkish, which can be thought of as the reflection of the rising national spirit, as well as the secondary influence of the circle of some Turkish elites supporting this. What really makes Kantman's translation different is the unique style of language usage in translating a waka poem. Comparison of Turkish, English and Japanese translations reveals that although the translation has strong connections with the English text, it merely resembles the Japanese original, but it still conveys some part of the original meaning. This article revealed one of the first translations of Japanese literature in Turkish focusing on different aspects of the translation utilizing the translation archeology method. This study contributes to Japanese studies, to translation studies and to the history of translation from Japanese into Turkish world wide.