Divan şairleri harfleri muamma, lugaz, mühmel, hayfâ, leb değmez gibi harf ve yazıya bağlı birçok edebî sanatta ve çeşitli teşbih, mecaz ve hayallerde malzeme olarak kullanmışlardır. Şairlerin harfler üzerinden hünerlerini gösterdikleri bir tarz da elifnâmelerdir. Türk edebiyatında ilk dönemlerden XIX. yüzyıla kadar her yüzyılda birçok elifnâme yazılmıştır. Elifnâmeler üzerine, elif harfinden ye harfine düz, ye harfinden elif harfine ters sıralanmasına ve harflerin beyit, bend ve dörtlüklerin neresinde olduğuna yani şekil özelliklerine ve amacına göre çeşitli tasnifler yapılmıştır. Farklı şekil özelliklerine sahip ve gazel, kaside, küçük mesnevi, murabba, müseddes gibi farklı nazım şekillerinde yazılabilen elifnâmeler ağırlıklı olarak dinî muhtevalıdır. Bu makale Muhyî’nin elifnâme tarzıyla yazdığı ‘arz-ı hâli üzerinedir. Muhyî, bu arz-ı hâlini yazarken sıradışı bir yönteme başvurur. Şair, içinde bulunduğu sıkıntılı durumdan kurtulmak için, dönemin müftüsünden fetva ister. Bundan dolayı, şiirin başında müftüyü över ve sonrasında yaşadığı aşk acısı için müftünün aşka dair bir fetva vermesini ister. Çalışmamızın giriş kısmında elifnâmeler ve elifnâme tasnifleri hakkında genel bilgi verilecek ve ardından söz konusu şairin 29 beyitlik arz-ı hal tarzındaki kasidesi şekil ve muhteva yönünden incelenecektir. Yazının sonunda ise daha önce yayımlanmamış elifnâmenin ilmî transkripsiyonlu metni verilecektir. Böylece elifnâme tarzıyla yazılmış bir ‘arz-ı hâl litaratüre kazandırılacak ve elifnâmeler konusunda yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağını ummaktayız.
Divan poet used the letters in many literary arts such as muamma, lugaz, mühmel, hayfa, leb degmez not worthy and in many literary arts and in various miscellaneous, metaphors and dreams. A style in which poets demonstrate their skills through letters are elifnames. In Turkish literature, many elifnames were written in every century from the first period to the 19th century. Various classifications were made on the elifnâmes according to the order from the letter elif to the letter ye and where the letters are in the couplets, bend and quatrains, ie according to their shape characteristics and purpose. The elifnames, which have different shape features and can be written in different verse forms such as ghazal, kaside, small mesnevi, murabba, müseddes, are predominantly religious. This article focuses on the Muhyi’s arz-ı hal written by elifname style. Muhyi used an unusual method while writing this arz-ı hal. The poet asks fatwa from müfti to let up. Therfore ,he praise the mufti and he wants the mufti to give a fatwa about love for the pain of love. At the entrance of our study, general information about elifnames and elifname classifications will be given and the elifname is examined in terms of style and content. At the end of the article, the transcribed text of the elifname will be given. Thus, the arz-ı hal which is written by elifname style will be introduced to the literature and contribute to the studies on elifnames will be provided.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.