Klasik metinler ve halk anlatıları toplumun değer yargılarının, inanışlarının sevinç ve korkularının dışa vurumu olduğu gibi bireyin kendini tanıması, varoluşunun bilincine varması bağlamında önemli unsurları ve sembolik anlatımları bünyesinde barındırır. Edebi metinlerde kullanılan birçok hayali unsur, bize fantastik gelirken Jung’un psikolojik yaklaşımında bu unsurlar, birer arketip olarak karşımıza çıkar. Masal, destan, mitoloji gibi anlatımlarda sıkça karşımıza çıkan arketipsel sembolizm, klasik şiirin destanları/romanları olan mesnevilerde kullanılan sembolik anlatımlarla benzerlik gösterir. Özellikle destansı bir nitelik taşıyan Ahmedî’nin İskender-nâme adlı eserinin, kökeni ritüel ve mitoslara dayanan “ayrılma-erginlenme-dönüş” arketiplerine uygun olarak bireyselleşme mücadelesi, “yüce birey, anima-animus ve gölge” arketiplerinin tüm özelliklerini yansıttığını görmekteyiz. İskender’in gördüğü rüyanın ilahî bir sembol olduğunu anlamasıyla başlayan yolculuğu ve bu yolculukta yaşadığı tüm maceralar onun kemalata/insan-ı kâmil mertebesine ulaşmadaki aşamaları içermektedir. İskender’in yaptığı mücadelelerin, ejderha, şeytan ve devlerle giriştiği savaşın ve Hızır ile ab-ı hayatı bulmak için çıktığı zorlu yolculuğun kahramanın bireyleşim/kemalat sürecindeki etkileri şâir, bir takım semboller üzerinden anlatmıştır. Bu çalışmada XIV. yüzyıl şâirlerinden Ahmedî’nin İskender-nâme adlı eseri, kahramanlık mitosuna ve arketipsel sembolizme göre ele alınıp incelenmiştir.

Classical texts and folk narratives contain important elements and symbolic narratives in the context of the self-recognition of the individual as well as the self-awareness, as well as the expression of the value judgments and beliefs of the society. While many imaginary elements used in literary texts come to us as fantastic, these elements appear as archetypes in the psychological approach of Jung. Archetypal symbolism, which is frequently encountered in expressions such as fairy tales, epics, mythology, is similar to the symbolic expressions used in mesnevis, the epics/novels of classical poetry. In particular, we see that Ahmedî’s ‘Iskender-nâme’, which has an epic nature, reflects all the characteristics of the archetypes of the os supreme individual, anima-animus and shadow adlı, the origin of the ritual and myths in accordance with the archetypes of, separation-individualization-return. The journey that Alexander began to realize was a divine symbol, and all the adventures he experienced in this journey included his stages in reaching the rank of individuation. The struggle of Alexander, the dragon, the devil and the war with the giants and the Khidr and the life of the difficult journey to find the life of the abduction of the hero’s individualization/archival process, the effects of a team, told through a number of symbols. In this study XIV. A century-old poet Ahmedî’s Iskender-nâme was examined according to the heroic myth and archetypal symbolism.