18.Yüzyıl Osmanlı Donanmasında Kereste Temini ve Karşılaşılan Sorunlar

Author:

Number of pages:
677-695
Language:
Türkçe
Year-Number:
2020-Volume 15 Issue 2

Osmanlı donanması, dış dinamiklerin zorlamasıyla 18. yüzyılda yapısal bir dönüşüme girmiştir. Bu dönüşümün temelini ise önceki yüzyılların temel savaş gemisi olan kadırga türü gemilerden kalyon türü gemilere geçiş oluşturmaktadır. Bu geçiş, hem kalyon türü gemilerin İstanbul, Sinop, Midilli ve Rodos gibi farklı tersanelerde inşa edilerek sayılarının artırılmasını, hem de bu gemilerin rakip devletlerle yapılan savaşlarda etkin biçimde kullanılmasını içermekteydi. Coğrafi keşifler çağıyla birlikte kalyon kullanımının Avrupa’da egemen hale gelmesi ve Avrupalı devletlerin savaş, nakliyat ve ticaret gibi faaliyetlerinde bu gemileri yaygın şekilde kullanması Osmanlı Devleti açısından böyle bir dönüşümü zorunlu kılmıştır. Özellikle Venediklilerle yapılan 1645-1669 Girit Savaşları bu zorunluluğu acil hale getirmiştir. Kalyon teknolojisine geçiş, yeni bir lojistik, işgücü ve finansman örgütlenmesini beraberinde getirmiştir. Kalyonun büyük ve geniş bir savaş gemisi olmasının yanında, inşası için farklı yeteneklere sahip çok sayıda ustaya ihtiyaç duyması nitelikli işgücüne olan ihtiyacı artırmıştır. Önceki dönemin gemilerinde sahip oldukları öneme kıyasla bu dönemde yelkenciler, marangozlar, burgucular, oymacılar, üstüpücüler ve urgancılar daha çok önem kazanmıştır. Kalyonun çok sayıda topu bordasında taşıyabilmesi ise savaşçı unsurlardan olan topçuların önemini artırmıştır. Bütün bunlar ise yeni harcama ve masraf kapılarının açılmasına neden olmuştur. Nitelikli işgücünü oluşturan marangoz, burgucu ve oymacıların mesleklerini ifa ederken kullandıkları malzeme ise kerestedir. Kereste, kalyonun omurga kaplamaları, gemi lombarları, lombar kapakları, kaptan köşkleri ve yelkenlerin kullanımına imkân sağlayan serenlerin imalatında yaygın biçimde kullanılmaktadır. Osmanlı Devleti, kereste teminini kendine has yöntemlerle meydana getirdiği bir tedarik sistemi vasıtasıyla gerçekleştirmiştir. Bu sistemin temelini ise “ocaklık” ve “avarız” kavramları oluşturmaktadır. Bu sistemin içinde; tersane eminleri, kereste eminleri, kalyon mimarları ve mübaşirler ile birçok kazanın ahalisi yer almaktadır. Kanunname ve fermanlarla bu kişilerin görevleri ayrıntılı biçimde tespit edilmiş, devlet bütçesinden hususi gelirler bu işin finansmanı için yeri ve zamanı geldiğinde usulüne uygun olarak kullanılmıştır.

Keywords


The Ottoman navy entered a structural transformation in the 18th century with the force of external dynamics. The basis of this transformation is the transition from galley type ships, the basic warship of previous centuries, to galleon type ships. This transition included both increasing the number of galleon type ships in different shipyards such as Istanbul, Sinop, Mytilene and Rhodes, and using them effectively in wars with rival states. With the age of geographical discoveries, the fact that the use of galleon became dominant in Europe and that the European states used these ships extensively in their activities such as war, transportation and trade made this transformation obligatory for the Ottoman Empire. Especially the 1645- 1669 Cretan Wars with the Venetians made this imperative urgent. The transition to galleon technology brought with it a new logistics, labor and finance organization. In addition to being a large and wide warship of Galleon, the need for a large number of masters with different abilities for its construction has increased the need for qualified workforce. Compared to the importance they had on the ships of the previous era, sailors, carpenters, burgerers, carvers, overhead workers and tuggers gained more importance in this period. The ability of the galleon to carry a large number of balls on its side increased the importance of the artillery, which is one of the warrior elements. All this has led to the opening of new expenditure and expense gates. The material used by carpenters, burgers and carvers, who make up the skilled workforce, is timber. Timber is used extensively in the manufacture of spinal linings of the galleon, ship porters, porthole covers, captain kiosks and booms that allow the use of sails. The Ottoman Empire realized the timber procurement through a procurement system that it created with its own methods. The basis of this system is the concept of "ocaklık" and "avarız". In this system; There are shipyard assistants, timber assistants, galleon architects and bailiffs, as well as people from many boilers. The duties of these people were determined in detail with the law and decrees, and special revenues from the state budget were duly used when the time and place came for financing of this work.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 2,266
Number of downloads 618

Share

Turkish Studies - Historical Analysis
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.