Doğu Akdeniz’e kıyısı olan Mersin, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında henüz yeni gelişmeye başlayan bir şehirdir. Uzun kıyı şeridine ve geniş bir hinterlanda sahip olması bir kent olarak Mersin’in ortaya çıkışının ve gelişmesinin en temel tetikleyicilerinden biri olmuştur. Mersin Limanı sahip olduğu iskeleleriyle henüz teknik donanım ve alt yapı açısından yeterli olmasa da konum itibarıyla anılan dönemde Doğu Akdeniz’in en önemli limanlarından birisiydi. Araştırmamızın bu noktada temel problematiği Osmanlı hâkimiyetinde olan Doğu Akdeniz sularında imparatorluğun son dönemlerinde kaçakçılık faaliyetlerinin yerel ölçüde ne şekilde yürütülmeye çalışıldığı üzerine bir değerlendirme yapmaktır. Bu konuda sürecin genel konjonktürü çerçevesinde kaçakçılığı yapılan yasaklı maddeler çoğunlukla kereste ve diğer orman ürünleri, silah ve patlayıcı maddedir. Daha da önemlisi bu yasaklı maddelerle birlikte bu kıyılardan yoğun miktarda insan kaçırıldığı da görülmüştür. Özellikle Ermeni firarilerin bu konudaki belgelerde adı sıklıkla geçmektedir. Bu faaliyetlerin genellikle yabancı bandıralı gemilerle yapılmakla birlikte asıl dikkat çeken hususun bölgedeki yerel halktan bazı kişilerin ve devlete hizmet edenlerin de yasa dışı faaliyetlere ön ayak olmasıydı. Bu durumda incelenen süreçte ortaya çıkan bazı güvenlik açıklarının da bulunduğu noktalar üzerinde durulacaktır. Çalışmanın bu noktada asıl problematiği söz konusu bu süreçte Mersin’in kıyı şeridinde yer alan özellikle de akarsuların denize döküldükleri ağızlardan ve denetimden uzak iskelelerinden biri olan Erdemli’ye bağlı Alata İskelesi hinterlandında yürütülen kaçakçılık faaliyetleri ve merkezin aldığı tüm tedbirlere rağmen bölge halkını da zarara uğratacak şekilde yürütülen ticari faaliyetlerdir. Merkezin tüm bu faaliyetlerden haberdar olma şekli dönemin ruhunu belgelere yansıtırken bölgenin gerek sahil gerek dağlık alanlarında gerçekleştirilen faaliyetler devleti ciddi şekilde zarara uğratmaktadır. Bu gelişmeler çerçevesinde devletin ne gibi önlemler almaya çalıştığı ve ne derece yeterli olduğu da çalışmamız kapsamında değerlendirmeye alınacak konular arasında yer almaktadır.

Mersin, which has a coast to the Eastern Mediterranean, was a city that had just started to develop in the late 19th and early 20th centuries. The fact that it has a long coastline and a large hinterland, has been one of the main triggers of the emergence and development of Mersin as a city. Although Mersin Port was not sufficient in terms of technical equipment and infrastructure with its piers, it was one of the most important ports of the Eastern Mediterranean in terms of location. At this point, the main problematic of our research is to make an evaluation on how local smuggling activities were tried to be carried out in the last period of the empire in the Eastern Mediterranean under Ottoman rule. In this regard, the banned substances smuggled within the framework of the general conjuncture of the process are mostly timber and other forest products, weapons and explosives. More importantly, with these banned substances, it has been observed that a large amount of people were kidnapped from these coasts. Especially Armenian fugitives are frequently mentioned in the documents on this subject. Although these activities were generally carried out with foreign flagged ships, the main point was that some local people in the region and those serving the state were also leading to illegal activities. In this case, it would be emphasized that there were some vulnerabilities emerged in the process. The main problematic of the study are the smuggling activities carried out in the hinterland of the Alata Pier in Erdemli, located on the coastline of Mersin, which was one of the ports away from the mouth and from the control, and the commercial activities carried out in a way to harm the people of the region despite all measures taken by the center. While the awareness of the center for all these activities reflected the spirit of the period to the documents, the activities carried out in both the coastal and mountain areas of the region seriously harmed the state. Within the framework of these events, what kind of measures the state tried to take and how much it was sufficient are among the questions to be evaluated within the scope of our study.