17.Yüzyılın İlk Çeyreğinde Üsküdar’da Câriyeler

Author:

Number of pages:
775-790
Language:
Türkçe
Year-Number:
2020-Volume 15 Issue 2

Üsküdar 17.yy’ın ilk çeyreğinde idarî birim olarak Kocaeli Sancağına bağlı bir kaza merkezi konumunda olup payitahta komşu olması ve devrinin üç büyük mahkemesinden -Galata-Eyüp-Üsküdar- birini temsil ediyor olması nedeniyle merkezî bir konuma sahiptir. Ayrıca Osmanlı dönemi Üsküdar’ının kendine özgü siyasal, sosyal, toplumsal ve ekonomik özellikleri bulunmaktadır. Söz konusu özellikler çalışmanın inceleme alanını oluşturan “17.yy’ın ilk çeyreğinde Üsküdar’da “câriyeler” başlığının incelenmesi konusunda merak unsuru oluşturmuştur. Belirtilen zaman dilimi içerisinde Osmanlı Üsküdar’ın da kadın ve câriye olmanın sorumluluğunu aynı anda omuzlarında bulunduran insanların nasıl bir hayat sürdükleri toplum içerisindeki konumlarının tespit edilmesi, toplumda edindikleri ya da edinmeye çalıştıkları yerler (sosyal-hukuksal ve toplumsal) ve bu amaç doğrultusunda yapmış oldukları bir çabanın olup olmadığı genel manada araştırmanın özünü teşkil etmiştir. Konuyu aydınlatmada birinci elden kaynak olmaları nedeni ile Üsküdar şer’iyye sicilleri kullanılmıştır. Üsküdar şer’iyye sicilleri Türkiye Diyanet Vakfı’ndan temin edilmiştir. Söz konusu zaman dilimi içerisinde Üsküdar mahkemesine ait 48 defter bulunmaktadır. Fakat 48 defterin tamamından yararlanılmamış olup konunun ilgisine binaen câriyeler ile ilgili olan hükümler işlenen başlıklar altında ilgisi doğrultusunda seçilerek kullanılmıştır. Makalenin yapılandırılması planlanırken hükümlerin yol göstericiliği ve zenginliği göz önüne alınarak başlıklara yön verilmeye çalışılmıştır. Bu cümleden olarak makale dört başlık altında ilerlemiş ve Üsküdar mahkeme kayıtlarının sunduğu zengin veriler doğrultusunda câriyelerin azad edilmesi konusunda ne şekilde azad edilmiş oldukları, azad edilirken izlenen bir prosedürün olup olmadığı, kimlerin câriye azadı yaptığı bu başlık altında değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Bir diğer başlıkta firarî câriyeler başlığı değerlendirilmeye alınmış ve burada da câriyelerin milliyetleri, neden firar girişiminde bulunmaya çalıştıkları, firar eden câriyeler için yakalandıkları zaman ne gibi prosedürler uygulandığı ve herhangi bir cezaya tabi tutulup tutulmadıkları sorularına cevap aranmaya çalışılmıştır. Bu başlık altında câriyelerin neden firar ettikleri konusunda siciller net bilgi vermediği için oluşan bu boşluk birkaç hükümden yola çıkılarak yorumlanmaya çalışılmıştır. Bir diğer başlık ise satılık câriyeler dir. Câriyelerin alınıp-satılma fiyatlarının ne olduğu, bu fiyatların neye göre değişkenlik gösterdiği, devlet eli ile mi yoksa özel kişiler tarafından mı satışlarının yapıldığı, sadece câriyelerin mi satılmış olduğu yoksa yanlarında varsa çocuklarının da birlikte satılıp satılmadığı sorularına cevap bulunmaya çalışılmıştır. Son olarak sosyal statüleri gereği câriyelerin konumları, toplum içerisindeki yerleri, özlük haklarının neler olduğu, hukuki bakımdan haklarının olup olmadığı, efendileri ile evlilik yapmaları ve bu evliliklerin neden yapmış oldukları incelemeye konu olmuştur. Tüm bu sorulara cevap bulmaya ve bununla birlikte câriye statatüsünde bir toplum içerisinde yaşamanın tüm yönleri ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Keywords


In the first quarter of the 17th century, Üsküdar was an accident center affiliated to the Sanjak of Kocaeli as an administrative unit, and it has a central position as it is neighbor in the payitah and represents one of the three great courts of its era - Galata-Eyüp-Üsküdar. In addition, the Ottoman period Üsküdar has its own specific political, social and economic characteristics. These features created an element of curiosity about the examination of the heading of “ignorant” in Üsküdar in the first quarter of the 17th century, which constitutes the study area of the study. What kind of life do people live in the Ottoman Üsküdar within the specified timeframe, the responsibility of being a woman and a guardian at the same time, determining their position in the society, the places they acquire or try to acquire (social-legal and economic) and their efforts for this purpose. In general, it was the core of the research. Üsküdar sher’iyye registries have been used because they are the first-hand sources in lighting the subject. Uskudar Shari'a courts were purchased from Turkey Religious Foundation. There are 48 books belonging to the Üsküdar court within the said period. However, not all of the 48 notebooks were utilized and the provisions related to the subject were selected and selected according to their interest under the titles. While planning the structuring of the article, it was tried to give direction to the titles by considering the guidance and richness of the provisions. As this sentence, the article has progressed under four headings and it has been evaluated under this heading how Üsküdar court records have been freed in terms of the removal of the warlords in the light of the rich data presented, whether there was a procedure followed while it was being freed. In another topic, the deserted cryos were taken into consideration, and here the answers were sought to answer the questions of the nations' nationalities, why they tried to escape, what procedures were applied when they were caught, and whether they were subject to any punishment. Since the registers did not provide clear information about why the cryogs escaped under this heading, this gap was tried to be interpreted based on several provisions. Another issue is nations for sale. It was tried to answer the questions of the prices of purchase and sale of the mosques, how these prices vary, whether they were sold by the state or private individuals, whether only the mosques were sold or if their children were sold together. Finally, due to their social status, the positions of the custodians, their place in the society, what their personal rights are, whether they have legal rights, marriage with their masters and why these marriages have been the subject of the examination. All aspects of trying to find answers to all these questions and trying to live in a community in the mosque have been tried to be revealed.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 1,195
Number of downloads 519

Share

Turkish Studies - Historical Analysis
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.