Karadeniz Bölgesi tarih boyunca birçok milletin yerleşim yeri olmuştur. Bölgenin stratejik öneme sahip bir şehri olan Samsun’da arkeolojik verilere göre en eski yerleşim, Tekkeköy mağara yerleşimleridir. Hitit yazılı metinlerine göre ise bölge Yukarı El adıyla anılmış ve bugün bölgenin bilinen ilk yerleşikleri Gaşkalardır. Onları takiben Samsun’da Kimmer hâkimiyeti başlamıştır ve bu dönemde şehir bilinen ilk adı olan Enete adıyla anılmıştır. Kimmerlerin ardından İskitler şehre egemen olmuşlardır. Bu dönem Miletoslu kolonicilerin şehre gelmeye başladıkları döneme rastlamaktadır. Koloniciler Karadeniz sahil şeridinde çok sayıda koloni kurmuşlardır. Bunlardan bir tanesi olan Amisos kolonisi şehrin ticarî potansiyelinin ön plana çıkmasını sağlamış, aynı zamanda şehre adını da vermiştir. Şehir stratejik öneme sahip bir coğrafyada kurulmuştur. Dolayısıyla çeşitli siyasî çevrelerin dikkatinden kaçmamış ve Helenistik Krallıklar, Pontos Krallığı ve Roma dönemlerinde birtakım mücadeleler yaşanmıştır. Amisos gelişimini Orta Çağ boyunca da sürdürmüştür. Bu dönemde Selçukluların Anadolu’ya yerleşmeleriyle birlikte, Türkler Karadeniz’e de ulaşmaya çalışmışlardır. Bu ilginin bir sonucu olarak, Amisos’un doğusunda kaynaklarda Müslüman Samsun olarak geçen şehir inşa edilmiştir. Müslüman Samsun kurulduğu andan itibaren hep Türk siyasî teşekküllerinin hâkimiyetinde kalmıştır. Amisos ile Müslüman Samsun’un tek bir devletin bayrağı altında toplanması, Osmanlılar tarafından gerçekleştirilmiştir. Aynı zamanda Samsun ve çevresinde kurulan beyliklere de son verilerek idarî birlik sağlanmıştır. Samsun’un Orta Çağda nasıl bir yapıya sahip olduğuna dair araştırma yapılırken, pek çok kaynak türünden istifade edilebilmektedir. Bunlar arasından İslâm kaynakları şehrin tarihinin aydınlatılmasına büyük katkı sağlamaktadırlar. İslâm kaynaklarında Samsun’un siyasî, coğrafî, ticarî vaziyeti ile ilgili Orta Çağ tarihi takip edilebilmektedir.

The Black Sea Region had been settlement for a lot of nation throughout history. Samsun was a strategic importance city in the region and according to archeological data Tekkeköy cave settlements are the oldest settlements in Samsun. In respect of Hittite documents the region had named Yukarı El and now it is known for The Gashkas were the first residents of the region. Following The Gashkas, Cimmerians had beginned authority in the Samsun and in this period the city was named Enete and this name was the first known name of the city. After Cimmerians Scythians had dominated the city. This period coincides with the period when the colonists of Miletus began to come to the city. Colonists were constituted numerous colonies in The Black Sea coastline. One of those were Amisos Colony and colony had enabled come into prominence trade capacity of the city also denominated the city. Amisos had established in the strategic geography. Because of this reason various political circles paid attention to the city and so in Hellenistic Kingdoms, Pontos Kingdom and Roman periods has occured some struggles. Amisos has continued its development throughout the Middle Age too. With the Seljuqs habitation in the Anatolia, Turks had tried to arrive the Black Sea in this period. As a result of this interest, a new city had established in the east side of Amisos and the sources had named this city as a Muslim Samsun. Muslim Samsun has been stayed under Turkish administration since its establishment. But Ottomans had reunited Amisos and Muslim Samsun under a single flag. At the same time they had extinguished the beyliks in Samsun and arounds. So had installed unity of control. When searching that what kind of pattern Samsun was in the Middle Age, it is possible to use lots of sources. One of them is Islamic sources make a big contribution to clear up history of the city. It is possible to follow political, geographical and commercial statuses of Samsun in the Middle Age Islamic sources.