Millî Mücadele Döneminde “milli egemenlik” şeklinde nitelendirilen anlayış aslında Mustafa Kemal Paşa’nın kafasındaki siyasi rejim olan cumhuriyet fikrinin bir belirtisiydi. Türk milletinin Kurtuluş Savaşını kazanmasından sonra ortaya çıkan yeni devletin rejimin adı, 29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyetin ilanıyla resmen konulmuştur. Cumhuriyetin henüz resmî bayram olarak kabul edilmemesine rağmen; 1924 yılının 29 Ekim’inde, devlet tarafından organize edilen bir merasime 101 pare top atışı ile başlanmış ve Cumhuriyet’in ilanının yıl dönümü halkın yoğun katılımıyla kutlanmıştır. Cumhuriyet Bayramının kabulü ise Meclisin 19 Nisan 1925 tarihinde yaptığı oturumunda kabul ettiği 628 sayılı kanun ile gerçekleşmiş ve bu tarihten itibaren “Cumhuriyet Bayramı” ülke içinde ve dış temsilciliklerde büyük bir coşkuyla kutlanmaya başlanmıştır. Tek-parti döneminde “Cumhuriyet Bayramı” kutlamaları bizzat Halk Partisi Genel Merkezi tarafından organize edilmiş, devlet ricalinin ve halkın yoğun katılımlarıyla gerçekleştirilmiştir. Çok-partili döneme geçişten sonra da Cumhuriyet Bayramı kutlamalarının aynı hassasiyetle gözetilerek yapılan resmi törenler vasıtasıyla, halkın yoğun katılımı ile kutlanmasına devam edilmiştir. Bu çalışmada; Demokrat Parti Döneminde (1950-1960) Diyarbakır’da “Cumhuriyet Bayramı” kutlamalarının hangi amaçla yapıldığı, kutlama programları ve içeriklerinin yanı sıra halkın törenlere gösterdiği ilgi hakkında bilgiler verilmiştir. Bu amaçla konu değerlendirmesinde; arşiv belgelerinden, resmî yayınlardan, yerel gazetelerden ve tetkik eserlerden yararlanılmıştır.

The principle of national sovereignty in the period of National Struggle was actually a sign of the republican idea that was the political regime in Mustafa Kemal Pasha's mind. The name of the new state regime that emerged after the Independence War was officially announced with the proclamation of the Republic on 29 October 1923. Although the proclamation of the republic was not yet accepted as an official national day; On October 29th of 1924, a ceremony organized by the authorities started with 101 ball shootings and the anniversary of the proclamation of the Republic was celebrated with the intense participation of the public. With the Law No. 628 adopted by the Parliament on 19 April 1925, it was decided to celebrate the proclamation of the republic as Republic Day. Since this date, the Republic Day was celebrated with great enthusiasm within the country and abroad. During the single-party period, the Republic Day celebrations were organized by the headquarters of the Republican People's Party and it was celebrated with the intense participation of state officials and the public. After the transition to the multi-party period, the Republic Day celebrations were continued with the same sensitivity and with the intense participation of the public. In this study; During the Democratic Party Period (1950-1960), the aim of the Republic Day celebrations in Diyarbakir, celebration programs and contents as well as the interest of the people in the celebrations were examined. Archival documents, official publications, local newspapers and secondary source were used to evaluate the subject.