20 yıldan fazla bir süre önce, Steele ve Aronson (1995)’un olumsuz kalıpyargıların bireylerin kaygıları ve performansları üzerindeki etkisine ilişkin yaptıkları kapsamlı bir araştırma sonrasında ‘kalıpyargı tehdidi’ (stereotype threat) kavramı ortaya atılmıştır. Kalıpyargı Tehdidi, kişinin ait olduğu grup (örn. Cinsiyet) hakkındaki olumsuz bir yargı (örn. Kadınlar matematikte başarısızdır) üzerinden değerlendirildiğini ve bu olumsuz yargıyı doğrulayacak şekilde davranabileceğini düşünmesini ifade eder. Türkiye’de mühendislik alanındaki işgücünün yalnızca %20’si kadınlardan oluşmaktadır (Mutlu ve Korkut-Owen,2017; akt. Gülhan ve Şahin, 2018). İlgili alanlardaki istihdam açığı kadar, mevcut işgücünde görülen bu cinsiyet eşitsizlikleri de STEM alanlarındaki gelecek potansiyelini belirlemek için kız öğrencilerin tutumlarını incelemeye değer kılmaktadır. STEM alanlarının temelini oluşturan matematik performansı ile ilgili kadınların temel inançlarının belirlenmesi, kalıpyargı tehdininin etkisini değiştirmek için yol gösterici olacaktır (Pseekos, Dahlen ve Levy, 2008). Bu nedenle Pseekos ve arkadaşları (Pseekos, Dahlen ve Levy, 2008) tarafından geliştirilen ‘Academic Stereotype Threat Inventory’nin Türkçe'ye uyarlanması gerekli görülmüştür. Bu çalışmada, üniversite öğrencisi kadınların matematikle ilgili kalıpyargı tehdidi algılarının belirlenmesine yönelik bir öz-bildirim formu olarak geliştirilen Akademik Kalıpyargı Tehdidi Envanteri (Pseekos, Dahlen ve Levy, 2008)’nin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlik ile ilgili analiz çalışmasının gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Veri toplamadan önce, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’ndan araştırma için gerekli izinler alınmıştır (tarih: 17/08/2020, Karar No:2020/128). Çalışma grubunu, Afyon Kocatepe Üniversitesi ve Bülent Ecevit Üniversitesi’nde farklı bölümlerde öğrenim gören 301 kadın lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Akademik Kalıpyargı Tehdidi Envanteri’nin çeviri sürecinin ardından geçerliğine yönelik olarak dil ve anlam geçerliği (çeviri-geri çeviri), içerik geçerliği (uzman görüşü) ve yapı geçerliği (açımlayıcı faktör analizi) incelenmiş; ölçeğin güvenirliğine yönelik olarak iç tutarlılık için Cronbach’s Alfa katsayısı hesaplanmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 21.0 paket programı kullanlarak hesaplanmıştır. Türkçe ölçeğin faktör analizinde maddelerin faktör yükleri .404 ile .909 arasında değişmektedir. Faktör analizi neticesinde, Türkçe’ye uyarlanan söz konusu ölçeğin orijinal ölçeğe uygun şekilde, üç boyutlu olarak ve toplam 47 maddeden oluştuğu görülmüştür. Boyutlar, Kalıpyargı Farkındalığı, Matematiğe Olan İlgi ve Eşitlik İnancı olarak adlandırılmıştır. Ölçeğin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı Kalıpyargı Farkındalığı boyutu için .97, Matematiğe Olan İlgi boyutu için .94, Eşitlik İnancı boyutu için .81 ve ölçeğin tamamı için .92 olarak saptanmıştır. Yapılan analizler, Akademik Kalıpyargı Tehdidi Envanteri’nin bu çalışma sonucunda oluşturulan Türkçe formunun geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu ortaya koymaktadır.

Over two decades ago, Steele and Aronson (1995) investigated the effect of negative stereotypes on individuals’ anxiety and performance with a comprehensive study and introduced the concept of ‘stereotype threat’. The stereotype threat means that if the person thinks that he is being evaluated on a negative stereotype (eg. Women are unsuccessful in mathematics) about the group (eg. Gender) to which he belongs, he can act in a way to confirm these negative stereotypes. In Turkey, only 20% of the workforce in engineering is female (Mutlu & Korkut-Owen, 2017; as cited in Gülhan & Şahin, 2018). The gender inequalities in the current workforce, as well as the employment gap in STEM fields make it worth examining the attitudes of female students to determine their future potential in these areas. Determining the basic beliefs of women related to math performance, which forms the basis of STEM fields, will be a guide for changing the effect of stereotype threat (Pseekos, Dahlen & Levy, 2008). So, the aim of the study is to adapt the Academic Stereotype Threat Inventory (ASTI), originally developed in English by Pseekos, Dahlen and Levy (2008), to Turkish and conduct the reliability and validity studies. Before the research, the authorization of Afyon Kocatepe University Social Sciences and Humanities Scientific Research and Publication Ethics Committee was sought and granted (Date:17/08/2020, Decision: 2020/128). The participants included undergraduate students (n=301) in different departments of Afyon Kocatepe University and Bülent Ecevit University. After the translation of the measurement, the validity of language and meaning (translation-back translation), the validity of the contents (expert opinion) and structure validity (exploratory factor analysis) were examined. Cronbach's Alpha coefficient was also examined for internal consistency regarding reliability. SPSS 21.0 software was used for statistical analyses. In the factor analysis of the Turkish scale, the factor loads of the items ranged between ,404 and ,909. The results of the EFA revealed that the adapted scale has three dimensions and has a total of 47 items like the original scale. Dimensions are named as Stereotype Awareness, Interest in Math and Belief in Equality. The Cronbach Alpha internal consistency coefficient of the scale is .97 for the Stereotype Awareness dimension, .94 for the Interest in Math dimension, .81 for the Belief in Equality dimension, and .92 for the entire scale. The results of the analyses indicated that the Turkish version of the Academic Stereotype Threat Inventory is a valid and reliable instrument.