Büyükşehir statüsü kazanan illerde, yerel yönetim türlerinden biri olan il özel idarelerinin kaldırılmasının ardından, merkezi yönetimin taşra teşkilatlarının faaliyetlerini sürdürebilmesi amacıyla Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları (YİKOB) kurulmuştur. Bu yapılar, kuruluşlarının ilk dönemlerinde zayıf kurumsal ve mali bir yapıya sahipken, yapılan yasal düzenlemelerle birlikte yerelde önemli bir aktör haline gelmiştir. Özellikle, yerel yönetim birimi olmamalarına rağmen kamu tüzel kişiliğine ve özel bütçeye sahip olmaları, bu yapının gücünün temel kaynağını oluşturmaktadır. Ancak büyükşehir belediyelerinin oluşturulmasının arka planında, güçlü yerel yönetimler inşa etme hedefi bulunmaktadır. Bu durum, yerel düzeyde bir yanda güçlü bir yerel yönetim birimi, diğer yanda ise doğrudan merkezi otoriteye bağlı ve yerel yönetim niteliği taşımayan bürokratik bir yapı arasında bir denge kurulmasına neden olmuştur.

Bu çalışma, Türkiye'deki YİKOB’ların merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki rolünü analiz etmektedir. YİKOB’un kuruluş amacı, merkezi idarenin taşra teşkilatlarında yatırımların etkin bir şekilde izlenmesini ve koordine edilmesini sağlamaktır. Ancak, bu yapıların işleyişi, yerel özerklik ve demokratik katılım açısından çeşitli tartışmaları beraberinde getirmektedir. Çalışma, YİKOB’un yetki ve sorumluluklarının yerel özerklik ilkesi ve yerel demokrasi üzerindeki etkilerini incelemeyi ve bu yapıların yerel yönetimlerin işlevselliği üzerindeki olumlu ve olumsuz sonuçlarını tartışmayı hedeflemektedir. Yapılan değerlendirmeler kamu yöneticileri, yerel yönetimler ve bu alanda araştırma yapanlar açısından önemli bilgiler sunmaktadır.

In the provinces that gained metropolitan status following the abolition of provincial special administrations, Investment Monitoring and Coordination Presidencies (YİKOB) were established to enable the central government's provincial organizations to continue their activities. While these structures initially had weak institutional and financial foundations, they became significant actors at the local level following subsequent legal reforms. In particular, although not classified as local government units, the fact that YİKOBs possess public legal entity status and a special budget constitutes the primary source of power for these structures. However, the creation of metropolitan municipalities was driven by the objective of establishing strong local governments. This has led to a tension between a robust local government entity on the one hand and a bureaucratic structure directly affiliated with the central authority, lacking the characteristics of a local government, on the other.

This study analyzes the role of YİKOBs in Turkey as intermediaries between the central government and local governments. The purpose of establishing YİKOBs was to ensure that investments in the central government's provincial organizations were effectively monitored and coordinated. However, the operation of these structures raises various issues regarding local autonomy and democratic participation. This study aims to examine the effects of YİKOB's powers and responsibilities on the principles of local autonomy and local democracy, while discussing the positive and negative consequences of these structures on the functionality of local governments. The evaluations provide valuable insights for public administrators, local governments, and researchers in this field.