Bu makalede, milliyetçilik ve Osmanlı millet sistemi arasındaki fark üzerinde durularak Osmanlı millet sisteminin kendi özgünlüğü ve millet sisteminin özgünlüğünün ortaya çıkış sebeplerine değinilecektir. Osmanlı İmparatorluğu’nun bünyesinde birçok etnik kökenden, mezhepten tebaa bulunmaktaydı. Farklı din (İslam, Hristiyanlık, Yahudi), mezhep ve etnik kökenli tebaa millet sistemi aracılığıyla yönetilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nda uygulanan millet sistemi kökenini, İslam tarihindeki uygulamalardan almaktadır. Osmanlı İmparatorluğu’nda etnik kökeni bir kenara bırakarak aynı dine (mezhebe) bağlı olanların cemaat başları aracılığıyla yönetilmelerini ifade eden millet sistemi, ilk defa Fatih Sultan Mehmet döneminde uygulanmaya başlanmıştır. Millet sistemi aracılığıyla dini topluluklar kontrol altına alınmakta ve düzen tesis edilmektedir. Görüldüğü üzere farklı din ve mezhebe mensup insanlar liderleri (cemaat başları) aracılığıyla yönetilirler. Liderler, aynı zamanda kendi cemaatindeki kişilerden sorumlu devlet memuru statüsündedirler. 1789 tarihinden itibaren, Fransa’dan Avrupa’ya, oradan da Osmanlı’ya yayılan milliyetçilik hareketi, Osmanlı’da kendi çıkarlarını düşünen etnik grupları İmparatorluğu’ndan bir bir ayırmıştır. Milliyetçilik ve millet sistemi arasındaki ilişki tam da bu noktada ortaya çıkmıştır. Milliyetçi hareketler canlandıkça millet sistemi güç kaybetmiştir. Makale, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki millet sisteminin çöküş seyrini ortaya koymayı hedeflemektedir. Osmanlı İmparatorluğu’nun ayrılıkçılık hareketlerine karşı almış olduğu önlemler ve önlemlerin başarısızlığı, milliyetçilik ekseninde ele alınmaktadır. Çalışmada ayrıca Osmanlı millet sistemi ve milliyetçilik ilişkisi üzerinde durarak Osmanlı millet sisteminin kendi özgünlüğünü, özgünlüğün ortaya çıkış sebebini ve seyrini ortaya koymayı amaçlamıştır. Makale yazılırken arşiv ve literatür tarama teknikleri kullanılmıştır.

In this article, the difference between nationalism and the Ottoman millet system is emphasized and origin of the millet system was discussed. There were many ethnic societies and sects in the Ottoman Empire. Different religion (Islam, Christianity, Jewish), sect and ethnic origin were governed through the millet system. The millet system applied in the Ottoman Empire which takes its roots from the practices in the history of Islam. In the Ottoman Empire, the millet system, which refers to the rule of those who belong to the same religion (sect) was first applied during the period of Conqueror Sultan Mehmet. Through the millet system, religious communities were taken under control and order was established. Communities who belonging to different religions and sects were governed by their leaders (congregation heads). Leaders also had status of civil servants and they were responsible for their community. Since 1789, the nationalism movement, which spread from France to Europe separated the ethnic groups that considered their interests in the Ottoman Empire one by one. The relationship between nationalism and the millet system emerged at this point. As nationalist movements revived and the millet system weakened. The article aims to reveal the process of the collapsing of the millet system in the Ottoman Empire. The measures taken by the Ottoman Empire against the separatist movements and the failure of the measures were discussed in the axis of nationalism. The study also aimed to reveal the originality of the Ottoman millet system by emphasizing relation between the Ottoman millet system and nationalism. Archive and literature scanning techniques were used.