Bu çalışma, 11. ve 12. yüzyıllarda İslam dünyasında hem teolojik hem de siyasi etkileriyle dikkat çeken Hasan Sabbah liderliğindeki Batınî hareketi kapsamlı biçimde ele almaktadır. Klasik Şiî-İsmailî imamet anlayışını akıl, ezoterik bilgi (bâtınî yorum) ve mutlak itaat ilkeleriyle yeniden yorumlayan Hasan Sabbah, sadece bir mezhep lideri değil; aynı zamanda güçlü bir ideolog ve örgütleyici olarak ön plana çıkmıştır. Onun kurduğu yapı, dini olduğu kadar siyasi bir model de teşkil etmiş, bu sayede Batınîlik sıradan bir mezhepsel eğilimden çıkarak organize ve merkezî bir otoriteye dönüşmüştür. Alamut Kalesi’nin 483/1090 yılında ele geçirilmesi, bu dönüşümün somutlaştığı kritik eşiktir ve “Davet-i Cedide” adı verilen yeni dönemin başlangıcını simgeler.

Çalışmada, Sabbah’ın ideolojik altyapısı, Şiilik içindeki imamet tartışmalarıyla olan ilişkisi, Fatımî Devleti’yle kurduğu temaslar ve özellikle suikast yöntemlerini sistemleştirdiği “fedailer” yapılanması derinlemesine analiz edilmektedir. Fedailer, Sabbah’ın ideolojisine mutlak bağlılık gösteren, gerektiğinde canlarını feda etmeye hazır bireylerden oluşmuş ve Selçuklu devlet ricaline yönelik gerçekleştirdikleri suikastlarla büyük yankı uyandırmıştır. Özellikle vezir Nizamülmülk’ün öldürülmesi, Batınî hareketin güç ve etki alanını açıkça ortaya koymuş; Selçuklu Devleti'nde ciddi bir güvenlik ve istikrar krizine yol açmıştır.

Makale, Selçuklu-Batınî çatışmasının sadece askeri değil, aynı zamanda ideolojik ve doktrinel bir mücadele olduğunu vurgular. Selçuklular, Sünni dünyanın temsilcisi olarak bu tehdidi ortadan kaldırmak istemiş; ancak hanedan kavgaları, iç isyanlar ve yetersiz kuşatmalar neticesinde kalıcı bir başarı elde edememiştir. Alamut’un kuşatmalara uzun süre direnmesi ve Sabbah’ın fedaileri aracılığıyla psikolojik savaş yürütmesi, Batınî hareketin sürekliliğini sağlamıştır.

Sonuç olarak bu çalışma, Batıniliği sadece sapkın bir dini hareket olarak değil; köklü mezhep ayrışmalarının sonucu olan ve siyasi bir vizyona sahip stratejik bir yapı olarak ele almaktadır. Hasan Sabbah, bu bağlamda Batıniliğin hem fikrî hem de teşkilat yapısı bakımından ikinci kurucusu olarak değerlendirilmektedir. Onun kurduğu yapı, İslam tarihinde din-siyaset bütünlüğü temelinde şekillenen özgün bir yönetim modeli olarak yer edinmiştir.

This study provides a comprehensive analysis of the Batinī movement led by Hasan Sabbah, which had both theological and political significance in the Islamic world during the 11th and 12th centuries. Reinterpreting the classical Shi‘i-Ismaili doctrine of the imamate through the principles of reason, esoteric knowledge (bāṭinī hermeneutics), and absolute obedience, Hasan Sabbah emerged not only as a sectarian leader but also as a powerful ideologue and organizational strategist. The structure he established functioned as both a religious and political model, transforming Batinism from a marginal sectarian current into a centralized and organized authority. The capture of Alamut Castle in 483/1090 marked a decisive moment in this transformation, symbolizing the beginning of a new phase known as the Da‘wat al-Jadīda (New Mission).

The article critically examines Sabbah’s ideological foundations, his relation to intra-Shi‘i debates on the imamate, his interaction with the Fatimid state, and most notably, the institutionalization of targeted assassinations through the creation of the fidā’ī network. These fidā’īs, who demonstrated absolute loyalty to Sabbah’s cause and were willing to sacrifice their lives, carried out a series of high-profile assassinations, most notably that of Seljuk vizier Nizam al-Mulk, which exposed the strategic power and operational depth of the Batinī movement and led to a severe security and stability crisis within the Seljuk state.

The study argues that the conflict between the Seljuks and the Batinīs was not merely a military confrontation, but a profound ideological and doctrinal struggle. While the Seljuks sought to eliminate this threat as representatives of Sunni orthodoxy, dynastic rivalries, internal unrest, and ineffective campaigns prevented them from achieving a decisive victory. Alamut’s resilience during prolonged sieges, combined with the psychological warfare waged by Sabbah’s agents, ensured the endurance of the movement.

In conclusion, this study approaches Batinism not simply as a deviant religious sect, but as a strategic and ideologically grounded response to deep-rooted sectarian fragmentation. Hasan Sabbah is thus regarded as the second founder of Batinism, both intellectually and institutionally. The system he established constitutes a unique model of governance in Islamic history, characterized by the synthesis of religious doctrine and political sovereignty.