Küreselleşme, iklim değişikliği, doğal afetler ve insani krizler gibi günümüzün karmaşık sorunları, tek bir aktörün çabasıyla çözülemez boyutlara ulaşmıştır. Bu çalışmada, karmaşık sorunlar karşısında sivil toplum kuruluşlarının (STK) rollerini sistem teorisi perspektifinden derinlemesine analiz edilmiştir. Sistem teorisi, STK’ları iç ve dış bileşenleriyle bir bütün olarak ele alarak, bunların diğer toplumsal aktörlerle ilişkilerini ve karmaşık sorunların çözümündeki işlevlerini açıklamak için kullanılmıştır. Çalışmada teorik değerlendirme ve nitel içerik analizi yöntemleri bir arada kullanılarak Türkiye’den TEMA Vakfı ve Türk Kızılayı ile dünyadan Greenpeace ve World Wildlife Fund (WWF) örnekleri incelenmiştir. Literatür taraması sonucunda, STK’ların hizmet sunumu, savunuculuk, toplumsal entegrasyon ve kültürel dönüşüm gibi temel rolleri üstlenerek devlet ve piyasa mekanizmalarını tamamladığı görülmektedir. Bulgular bölümünde, seçilen STK’ların karmaşık çevresel ve insani sorunlardaki faaliyetleri içerik analizi yoluyla değerlendirilmiş; STK’ların birer açık sistem olarak toplumdan girdiler alıp (ör. gönüllü ve kaynak), çıktılar (ör. hizmet, savunu) üreterek çevrelerine etki ettiği gösterilmiştir. Tartışma bölümünde teorik ve pratik çıkarımlar ele alınarak, politika yapıcılara ve STK’lara yönelik işbirliği ve kapasite geliştirme önerileri sunulmuştur. Sonuç olarak, STK’ların karmaşık sorunların çözümünde kritik bir sistem unsuru olduğu, sistem teorisinin bu rolleri anlamada bütüncül bir çerçeve sunduğu saptanmıştır. Çalışma, karmaşık toplumsal sorunların çözümünde STK’ların konumuna dair literatüre sistem teorisi perspektifinden katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Today's complex problems, such as globalization, climate change, natural disasters, and humanitarian crises, have reached proportions that cannot be solved by the efforts of a single actor. In this study, the roles of non-governmental organizations (NGOs) in the face of complex problems are analyzed in depth from a systems theory perspective. System theory is used to examine NGOs as a whole, including their internal and external components, and to explain their relationships with other social actors and their functions in solving complex problems. The study combines theoretical evaluation and qualitative content analysis methods to examine examples from Turkey, such as the TEMA Foundation and the Turkish Kızılay, and from around the world, such as Greenpeace and the World Wildlife Fund (WWF). The literature review revealed that NGOs complement state and market mechanisms by assuming fundamental roles such as service provision, advocacy, social integration, and cultural transformation. In the findings section, the activities of the selected NGOs in complex environmental and humanitarian issues were evaluated through content analysis; it was shown that NGOs, as open systems, receive inputs from society (e.g., volunteers and resources) and produce outputs (e.g., services, advocacy) that impact their environment. In the discussion section, theoretical and practical implications are addressed, and recommendations for cooperation and capacity building are presented to policymakers and NGOs. In conclusion, it is determined that NGOs are a critical system element in solving complex problems and that system theory provides a holistic framework for understanding these roles. The study aims to contribute to the literature on the role of NGOs in solving complex social problems from a systems theory perspective.