ÖZ

Amaç:Araştırma Türkiye’de, sağlık alanında, yapılan ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan yöntemleri belirlemek, istatistiksel verileri metodolojik olarak incelemek ve değişkenlerin ilişkisini tespit etmek amacıyla planlanmıştır. Araştırma kapsamındaki makalelerin, ölçek geliştirme sürecinde uyguladıkları prosedür, araştırma yöntemi, örneklem büyüklüğü ve örneklem yöntemi, madde havuzu, madde sayısı, uzman görüş, pilot test, KGİ, Cronbach alfa, KMO değerleri, toplam varyans ve uyum değerleri ile değişkenlerin anlam ve ilişkisi araştırılmıştır. Literatürde yer alan ölçek geliştirme çalışmalarında raporlanan değerler hakkında ayrıntılı bilgi verilerek, tüm değişkenlerin ilişkisi yapılan korelasyon analizi ile tespit edilmiştir. Ölçek geliştirme çalışmalarında açımlayıcı faktör analizi ile elde edilen ölçek yapısının, doğrulayıcı faktör analizi ile yapı geçerliliğinin sağlanır. Bu aşamada hangi uyum değerlerinin kullanılması gerektiğinin belirlenmesi ve ölçek yapısının doğrulanmasında uyum değerlerinin diğer değişkenlerle ilişkisi, mevcut makalelerle detaylandırılarak, kapsamlı bir şekilde ortaya konmuş ve ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılmak üzere literatüre kazandırılmıştır. Araştırmada ölçek geliştirme çalışmalarını inceleyen tek bir değişkenin önemi üzerine yapılan literatür çalışmalarından farklı olarak, ölçek geliştirmede kullanılan yöntem ve değerlerin birbirleri ile ilişkisi detaylı bir şekilde saptanmıştır. Bu açıdan çalışmanın önemli ve literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Araştırmada, kapsamlı veri elde etme amaçlı nitel yorumlayıcı ve değişkenlerin analizi sürecinde nicel yaklaşım benimsenerek 52 makale incelenmiştir. Betimsel istatistik ile uyum değerlerinin birbirleri ve diğer değişkenlerle korelasyonu Pearson korelasyon katsayısı testi kullanılarak kapsamlı bir şekilde sunulmuştur.

Gereç ve Yöntem: Araştırmada, kapsamlı veri elde etme amaçlı nitel yorumlayıcı ve değişkenlerin analizi sürecinde nicel yaklaşım benimsenerek 52 makale incelenmiştir. Betimsel istatistik ile uyum değerlerinin birbirleri ve diğer değişkenlerle korelasyonu Pearson korelasyon katsayısı testi kullanılarak kapsamlı bir şekilde sunulmuştur.

Bulgular: Çalışma kapsamında ele alınan makalelerin çoğunda Cronbach Alpha katsayısının belirtildiği ve 0,80’den yüksek çıktığı, pilot test uygulamasının %73,4 oranında yapıldığı, KMO değerinin %90,4’ünde, KGİ değerinin %58,2’sinde belirtildiği, 5’li likert tipi (%88,5) kullanıldığı saptanmıştır. Makalelerin %44,2'sinde araştırma yöntemi, %23'ünde örnekleme yöntemi belirtilmemiştir. Örneklem yönteminin tanımlamasının yapılmadığı ve neden seçildiği açıklanmamıştır. Araştırmada makalelerin %50’sinde örneklem büyüklüğü hesaplanırken, madde sayısının 5-10 katı alınmış yine %50’sinde örneklem büyüklüğü hesabı açıklanmamıştır. Araştırmada en fazla Temel Bileşenler Analizi (%59,6) ve varimax yöntemi (%53,8) kullanılmıştır. Araştırmaların %92,3’ünde faktörlerin açıkladığı toplam varyans değeri sunulmuştur. En fazla raporlanan uyum değerleri RMSEA (%71,2), χ2/sd (%63,5), GFI (%63,5) ve CFI (%61,5)’dır. Araştırmada sonucunda korelasyon değerleri incelendiğinde; Uzman sayısı ile RFI değeri arasında bir ilişkiye rastlanmıştır. Ölçek tipi, AGFI ve cronbach alfa değeri arsında anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Pilot test ile uzman sayısı ve RMR arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Örneklem büyüklüğü ile ölçek madde sayısı, faktör sayısı ve NNFI arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Faktör çıkarma yöntemi ile RMR arasında negatif yönde; döndürme yöntemi ve RFI ile arasında pozitif yönde ilişki saptanmıştır. Toplam varyans ile NFI, CFI, IFI, ölçek tipi ve cronbach alfa arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. KMO değeri ile AFA analizinde kullanılan faktör çıkartma yöntemleri arasında negatif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır Uyum değerleri arasındaki ilişki incelendiğinde en yüksek pozitif korelasyon AGFI ile RMR, Faktör sayısı ile NNF, GFI ile AGFI arasında saptanmıştır. Araştırmalarda hangi uyum değerlerinin raporlanması gerektiği korelasyonları saptanarak sunulmuştur. Araştırmada ölçek geliştirme basamakları ayrıntılı olarak tanımlanmış ve elde edilen veriler araştırmacılara yol gösterici olarak literatüre kazandırılmıştır.

Sonuç: Çalışmaların çoğunda ölçek geliştirme adımları uygulanmış fakat örneklem seçimi yöntemi, örneklem büyüklüğü ve KGİ hesaplanması eksik raporlanmıştır. Araştırmalarda hangi uyum değerlerinin raporlanması gerektiği korelasyonları saptanarak sunulmuştur. Araştırmada ölçek geliştirme basamakları ayrıntılı olarak tanımlanmış ve elde edilen veriler araştırmacılara yol gösterici olarak literatüre kazandırılmıştır.

ABSTRACT

The research was planned to determine the methods used in scale development studies conducted in the health field in Turkey, to examine statistical data methodologically and to determine the relationship between variables. The procedures applied in the scale development process, research method, sample size and sampling method, item pool, number of items, expert opinion, pilot test, CGI, Cronbach alpha, KMO values, total variance and fit values of the articles within the scope of the research, and the meaning and relationship of the variables were investigated. Detailed information was provided about the values reported in the scale development studies in the literature, and the relationship between all variables was determined with the correlation analysis. In scale development studies, the construct validity of the scale structure obtained with exploratory factor analysis is ensured with confirmatory factor analysis. At this stage, the determination of which fit values should be used and the relationship between fit values and other variables in the verification of the scale structure were presented in detail with existing articles and were brought to the literature to be used in scale development studies. Unlike the literature studies that examine the importance of a single variable in scale development studies, the relationship between the methods and values used in scale development has been determined in detail. In this respect, it is thought that the study is important and will contribute to the literature. In the study, 52 articles were examined by adopting a qualitative interpretative and quantitative approach in the analysis of variables for the purpose of obtaining comprehensive data. In the study, descriptive statistics and correlation of fit values with each other and with other variables were presented comprehensively using the Pearson correlation coefficient test.

Structured Abstract:

Objectives: The research was planned to methodologically examine statistical data and determine the relationship between variables in scale development studies in the field of health in Türkiye. The articles investigated how they handled the scale development process, research method, sample size and sampling method, item pool, number of items, expert opinion, pilot test, KGI, Cronbach alpha, KMO values, total variance, and the relationship between fit values. The existing situation in the study was detailed, the relationship between the variables was presented comprehensively, and it was brought to the literature to be used in scale development studies.

Method: In the study, 52 articles were examined by adopting a qualitative interpretative and quantitative approach in the analysis of variables for the purpose of obtaining comprehensive data. In the study, descriptive statistics and correlation of fit values with each other and with other variables were presented comprehensively using the Pearson correlation coefficient test.

Results: In the articles examined within the scope of the study, it was determined that Cronbach Alpha coefficient was stated in most of them and it was higher than 0.80, pilot test application was done in 73.4%, KMO value was stated in 90.4%, KGI value was stated in 58.2%, 5-point Likert type (88.5%) was used. The research method was not specified in 44.2% of the articles, and the sampling method was not specified in 23%. The sampling method was not defined and the reason for its selection was not explained. In the study, the sample size was calculated in 50% of the articles, and 5-10 times the number of items were taken, and the sample size calculation was not explained in 50% of the articles. The most commonly used methods in the study were Principal Component Analysis (59.6%) and the varimax method (53.8%). In 92.3% of the studies, the total variance value explained by the factors was presented. The most commonly reported fit values were RMSEA (71.2%), χ2/sd (63.5%), GFI (63.5%) and CFI (61.5%). When the correlation values were examined as a result of the study; a relationship was found between the number of experts and the RFI value. A significant relationship was found between the scale type, AGFI and Cronbach's alpha value. A significant relationship was found between the pilot test and the number of experts and RMR. A significant relationship was found between the sample size and the number of scale items, the number of factors and NNFI. A negative relationship was found between the factor extraction method and RMR; a positive relationship was found between the rotation method and RFI. A significant relationship was found between the total variance and NFI, CFI, IFI, scale type and Cronbach's alpha. A negative significant relationship was found between the KMO value and the factor extraction methods used in the AFA analysis. When the relationship between the fit values was examined, the highest positive correlation was found between AGFI and RMR, the number of factors and NNF, and GFI and AGFI. The correlations for which fit values should be reported in the studies were determined and presented. The scale development steps in the study were defined in detail and the obtained data were introduced to the literature as a guide for researchers.

Conclution: Conclusion: In most of the studies, scale development steps were applied but sample selection method, sample size and CGI calculation were reported incompletely. Which fit values should be reported in the studies were presented by determining their correlations. Scale development steps were defined in detail in the study and the obtained data were added to the literature as a guide for researchers.