Bu çalışma sağlık alanındaki araştırma ve geliştirme kapasitesinin ülkeler düzeyinde veri zarflama analizi (VZA) kullanılarak incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Veri zarflama analizinde araştırma değişkenleri iki girdi (sağlık araştırma ve geliştirme harcamaları ile tam zamanlı çalışan araştırmacı sayısı) ve üç çıktı (medical patent sayısı, bioteknoloji patent sayısı ve ilaç patent sayısı) değişkeni olmak üzere toplam 5 (beş) değişkenden oluşmaktadır. Bu çalışmada, OECD veri tabanında sağlık araştırma ve geliştirme kapsamında 2019 yılı için sağlıkta araştırma ve geliştirme harcamaları, sağlıkta tam zamanlı çalışan araştırmacı sayısı, biyoteknoloji patent sayısı, ilaç patent sayısı ve medical patent sayılarında düzenli verisi bulunan 11 (onbir) ülke değerlendirmeye alınmıştır. Bu ülkeler Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Letonya, Polonya, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Romanya, Singapur ve Çin’dir. Veri zarflama analizlerinde BCC-CCR girdi-çıktı yönlü modeller kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Yapılan analiz sonucunda araştırma kapsamındaki ülkelerin %36,3’ü CCR modellerinde, %45,5’i BCC modellerinde tam etkin bulunmuştur. Araştırma kapsamındaki tüm ülkelerin araştırma ve geliştirme kapasitesinin etkinlik ortalaması %78-85 arasındadır. Ayrıca bu sonuçların yanısıra Türkiye, sağlıkta araştırma ve geliştirme kapasitesinde BCC-CCR girdi-çıktı yönlü tüm modellerde tam etkin bulunmuştur. Analiz sonuçlarına göre sağlıkta araştırma ve geliştirme kapasitesinin mevcut durumu ve gelecek ihtiyaçların da dikkate alınacak şekilde belirlenmesi, stratejik plan ve programlarda bu alana yönelik iyileştirme ve geliştirme faaliyetlerine yer verilmesi ve bu faaliyetlerin uygulanması önerilmektedir.

The aim of this study is to determine the research and development (R&D) capacity of countries by using the data envelopment analysis (DEA) technique. Variables in the DEA method consist of two inputs (health research and development expenditures and the number of full-time researchers) and three outputs (medical patents, biotechnology patents, and pharmaceutical patents). Full-time researchers in healthcare, the number of biotechnology patents, the number of pharmaceutical patents, and the number of medical technologies for 2019 within the scope of health research and development in the OECD database were determined and were considered as decision-making units in the analyses. These countries were the Czech Republic, Hungary, Latvia, Poland, Portugal, Slovakia, Slovenia, Turkey, Romania, Singapore, and the Chinese. DEA analyses were performed using BCC-CCR input and output-oriented models. As a result of the analysis, 36.3% of the CCR models were within the scope of the research and 45.5% of the BCC models were found effective. The average efficiency of the research and development capacity of all countries within the range of the study was between 78-85%.  In addition to these results, our research has shown that Turkey was fully effective in health research and development capacity according to BCC-CCR input and output-oriented models. According to the analysis results, it was recommended to determine the health research and development capacity in a way that considers the current situation and the needs of the future, to be included in the strategic plan/programs and to be implemented.