İslam felsefesinde idrak düşüncesi genel olarak nefs teorileri kapsamında ele alınmıştır. İdrak kavramı, insanda mevcut olan bitkisel, hayvanî ve insanî nefs türleri içerisinde hayvanî nefs kapsamında incelenmektedir. İnsanda mevcut olan idrak kuvveleri dokunma, tatma, koklama, işitme ve görme olan dış idrak güçleri ve hiss-i müşterek (ortak duyu), hayal, vehim, zâkire/hafıza ve mutehayyile/müfekkire olan iç idrak güçleri diye bir tasnife tabi tutulmuştur. Dış idrak güçleriyle mevcut âlem fiziksel olarak idrak edilirken iç idrak güçleriyle de dışarıdan elde edilen bilgiler yorumlanır. Çalışmamızda insanın mahiyeti ve özelliklerinin incelendiği nefs düşüncesinde idrakin yerinin tespiti ve nefsle olan ilişkisinin boyutları Sühreverdî’nin İşrâkî tarzdaki bakış açısıyla ele alınmıştır. Çalışmanın amacı; olgu ve olaylar karşısında insanda meydana gelen idrakin nasıl gerçekleştiği, idrak güçlerinin işlevlerini nasıl yerine getirdiği ve insana etkisini ortaya koymaktır. Bu bağlamda çalışmada, nefs nedir, idrak kuvvelerinin görevleri nelerdir ve idrak nasıl gerçekleşir gibi sorulara cevap aranmıştır. Çalışmada, Sühreverdî’nin eserleri taranarak ilgili konuda elde edilen bilgiler temel alınmıştır. Elde edilen bulgularda filozofun tasavvuruna göre, yönetici nur olan nefsin akıl dâhil insanın idrak kuvvelerini yöneten cisimsiz bir cevher olduğu öne çıkmaktadır. İnsanın mevcut âlem hakkında dış idrak kuvveleri vasıtasıyla bilgi sahibi olması ve bu bilgiyi manevî âleminde etkin olan iç idrak kuvveleri vasıtasıyla yorumladığı filozofun temel tezleri arasında olduğu görülmektedir. Sühreverdî’nin, nefsin idrak güçleri düşüncesinde, eserlerinde de zikrettiği Antik Yunan filozoflarından ve Doğulu müteellih bilgeler diye tanıttığı düşünürlerden etkilendiği İslam felsefesinde ise en çok İbn Sînâ’dan etkilendiği görülmektedir. 

In Islamic philosophy, the idea of cognition is generally discussed within the scope of nafs theories. The concept of cognition is examined within the scope of the animal soul among the vegetative, animal and human soul types present in humans. The powers of cognition present in human beings are classified as the external powers of perception, which are touch, taste, smell, hearing and sight, and the inner powers of perception (common sense), imagination, vision, memory, and imagination. While the existing world is physically comprehended with the external powers of perception, the information obtained from the outside is interpreted with the powers of internal perception. In our study, the determination of the place of cognition in the idea of the nafs, in which the nature and characteristics of human beings are examined, and the dimensions of its relationship with the nafs are discussed from Suhrawardi's Ishraqi-style perspective. The aim of the study; It is to reveal how the cognition that occurs in human beings in the face of facts and events, how the powers of cognition fulfill their functions and their effect on people. In this context, in this study, answers to questions such as what is the nafs, what are the duties of the powers of cognition and how realization takes place were sought. In the study, the works of Suhrawardi were scanned and the information obtained on the relevant subject was taken as a basis. In the findings obtained, according to the philosopher's imagination, it stands out that the soul, which is the ruling light, is an incorporeal substance that governs the powers of human cognition, including the mind. It is seen that it is among the basic theses of the philosopher that man has knowledge about the current world through the external powers of perception and interprets this information through the inner powers of perception that are active in the spiritual world. It is seen that Suhrawardi was influenced by the Ancient Greek philosophers, whom he also mentioned in his works, and the thinkers he introduced as the Eastern wise men in his thought of the powers of self-perception, and he was most influenced by Ibn Sînâ in Islamic philosophy.