İnsan varoluşu gereği sosyal bir varlık olması yönüyle değer üreten bir varlıktır. Bu varlık ürettiği değerler aracılığıyla kendi için bir benlik inşa eder. Benlik, bir yandan bireyi diğerlerinden farklı kılarken diğer yandan da diğeriyle arasında bir bağ kurmasını sağlar. Benlik tarihsel süreç içerisinde farklı bilimlerin ve disiplinlerin araştırma konusu haline gelmiştir. Tasavvuf edebiyatında da benlik kavramı birçok eserde yer almıştır. Erzumlu İbrahim Hakkı da Dîvân adlı eserinde benlik kavramını kullanan tasavvuf edebiyatçıları arasında yer almaktadır. Bu araştırmada Dîvân adlı eserde yer alan benlik kavramı ele alındı. Benlik kavramının ne anlama geldiğini tespit edebilmek amacıyla ilk öncelikle beyitlerde geçen benlik kavramı tarandı ve benlikle ilişkili diğer kavramlar belirlendi. Benlik kavramıyla ilişkili olduğu belirlenen kavramlar MAXQDA programında ayrı ayrı birer kod olarak tanımlandı. Kodların anlamlarından hareketle manevi benlik, sosyal benlik ve nefsî benlik olmak üç farklı tema oluşturuldu. Kodlar ve temalar arasındaki ilişki analiz edilerek benliğin ne anlama geldiği ve ne tür bir benlik modeli oluştuğu ortaya çıkarılmaya çalışıldı. Araştırmaya göre benlik nefsi, sosyal ve manevi olmak üzere üç farklı boyuttan oluşmakta ve nefsi benlik bireyin idsel yönünü, sosyal benlik bireyin diğerleriyle olan ilişki yönünü, manevi benlik de bireyin kutsal olanla ilişkisini karşılık gelmektedir. Manevi ve sosyal benlik ilişkisel benlikle, nefsi benlik ise ayrıklaşmış benlikle açıklanabilir. Bu çalışma Türk İslam düşüncesine ait bir benlik modelini ortaya koyabilmesi açısından bilimsel bir öneme sahip olduğu söylenebilir.
Human beings, by their very nature as social beings, are entities that generate value. Through the values they create, they construct an identity for themselves. The self, on one hand, distinguishes the individual from others, while on the other hand, it enables a connection between the self and others. Throughout history, the concept of self has become the subject of investigation in various fields and disciplines. The concept of self is also present in Sufi literature, and Erzumlu İbrahim Hakkı is among the Sufi literary figures who utilize this concept in his work, "Dîvân." In this study, the concept of self as it appears in the work "Dîvân" was examined. In order to determine the meaning of the self concept, the instances of the self concept mentioned in the verses were examined, and other concepts related to the self were identified. The concepts determined to be related to the self concept were defined as separate codes in the MAXQDA program. Based on the meanings of these codes, three different themes were established: spiritual self, social self, and personal self. By analyzing the relationships between the codes and themes, an attempt was made to reveal the meaning of the self and the type of self model that emerged. According to the research, the self consists of three different dimensions: the personal self, the social self, and the spiritual self. The personal self represents an individual's instinctive aspect, the social self represents the aspect of the individual's relationship with others, and the spiritual self corresponds to the individual's relationship with the sacred. The spiritual and social self can be explained in terms of a relational self, while the personal self can be explained in terms of a separated self. This study can be considered to have scientific significance in terms of presenting a self model belonging to Turkish-Islamic thought.
By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.