Türk İslam Edebiyatında Satıraltı Kur’ân Tercümeleri Karışık Dilli Kur’ân Tercümesi Örneği (Yaprak No 183b-222a)

Author:

Number of pages:
515-537
Language:
Türkçe
Year-Number:
2023-Volume 18 Issue 4

İslam dininin temel metni olan Kur’ân-ı Kerim Türklerin İslamiyete girmesiyle İslam medeniyeti tesiri altındaki Türk İslam edebiyatının temel belirleyicisi olurken kelimeleri üzerlerinde çağlar boyu titizlikle durulan metninin Türkçeye yapılan erken dönem tercümeleri Türk dili açısından büyük önem arz eder. İlk Türkçe Kur’ân tercümeleri Karahanlı sahasındaki Doğu Türkçesi’sine dayalı olarak yapılmıştır. Günümüze az sayıda nüshası ulaşan bu erken dönem tercümelerinin satıraltı ve kelime kelime usülüyle yapılmış olduğu görülür. Bu satıraltı Kur’ân tercümelerinden biri de karışık dil özellikleri gösteren Süleymaniye nüshasıdır. Başı ve sonu eksik olan bu nüsha karışık dil özellikleri gösteren yapısından hareketle “Karışık Dilli Kur’ân Tercümesi / Çevirisi” şeklinde adlandırılmıştır. Karışık dillilik, Türk dil tarihinde Doğu Türkçesi temelindeki yazı dilinden yeni yazı dillerinin ortaya çıkış sürecinde kendini gösteren bir olgudur. Dil tarihinin belirli bir aşamasına tekabül eden bu olgu yazar, yazıldığı yer ve zamana dair bilgi içermeyen eserler için dil ve muhteva özelliklerinden hareketle çeşitli tespitler yapma imkânı sağlamaktadır. Süleymaniye nüshası karışık dilli bir eser oluşu yanında tefsirli tercüme ihtiva etmesiyle de dikkat çeker. Çalışmada Süleymaniye nüshası’nın 183b - 222a yaprakları arası yazmalarındaki imla ve ses özellikleri verilip karışık dillilik olgusuna değinilmiş, akabinde eserin, Doğu Türkçesi Kur’an tercümeleri arasında tefsirli yapısıyla öne çıkan Orta Asya Anonim Kuran Tefsiri’yle olan benzerliğine dikkat çekilmiştir. Söz konusu yapısal benzerlik Tekasür (102) ve Asr (103) sureleri üzerinden örneklendirilmiştir.

Keywords


The Qur’an, which is the basic text of the Islamic religion, is the main determinant of Turkish-Islamic literature which begins under the influence of Islamic civilization with the conversion of Turks to Islam. On the other hand by its words which have been meticulously emphasized for ages, the early translations into Turkish are of great importance for the Turkish language. The first Turkish translations of the Qur’an were made based on the Eastern Turkish in the Karakhanid area. It is seen that these early period translations, of which few copies have survived to the present day, were made using the inline and word-for-word method. One of these word-for-word translations of the Qur’an is the Süleymaniye copy, which shows mixed language features. This copy, which has a missing beginning and end, was named as "Mixed Language Qur’an Translation" based on its structure showing mixed language features. Mixed multilingualism is a phenomenon that manifests itself in the process of emergence of new written languages from the written language on the basis of Eastern Turkish in the history of Turkish language. This phenomenon, which corresponds to a certain stage in the history of language, provides the opportunity to make various determinations based on language and content characteristics for works that do not contain information about the author, the place and time they were written. The Süleymaniye copy attracts attention not only because it is a work in mixed languages, but also because it contains a translation with tafsir. In the study, the spelling and sound features of the manuscripts between leaves 183b and 222a of the Süleymaniye copy were given, and the phenomenon of mixed language was mentioned. Finally attention was drawn to the similarity of the work with the Central Asian Anonymous Qur’an Tafsir, which stands out with its exegetical structure among Eastern Turkish Qur'an translations. The structural similarity in question is exemplified by the Takasür and Asr suras. The structural similarity in question is exemplified by the Takasür and Asr suras.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 254
Number of downloads 291

Share

Turkish Studies-Comparative Religious Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.