Mehmet Akif Ersoy, Osmanlı’nın son dönemlerinde yaşamış, düşünce tarihimize tesir eden önemli bir mütefekkirdir. Onun içinde yaşadığı coğrafya ve mensubu bulunduğu toplum, son birkaç asırdır sancılı bir süreçten geçmektedir. Akif’in hassas ve içli yapısı, döneminin sorunlarıyla yakından ilgilenmesini ve problemlere çözüm bulmak için çalışmasını sağlamıştır. Onun bu çabası esnasında temel dayanağı Kur’an’dır. Klasik anlamda bir müfessir olmasa da Kur’an’a hâkimiyeti, Kur’an’ı merkeze alan söylemi kendi çağdaşları arasında müstesna bir yer işgal etmesine vesile olmaktadır. Akif, çağdaşı olan birçok düşünürden bu bakımdan ayrılmaktadır. Toplumsal hayatta tespit ettiği sorunlar ve bu sorunlara dair çözümleri önem kazanmaktadır. Müslüman toplumların din adına ortaya koydukları yanlış uygulamalar, dünya hayatının gerektirdiği çalışma ve azimden uzak halleri, ahlaki konularda yaşanan yozlaşmalar Akif’in tespit ettiği temel problemlerdir. Bu problemlerin halledilmesi ile toplumsal terakkinin mümkün olacağı kanaatindedir. Ona göre Müslüman toplumların asırlardır sahip oldukları yüksek mevkiye yeniden ulaşabilmeleri için hem ilim, fen ve sanat alanında hem de ahlaki erdemleri kazanma noktasında düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bu çalışma Mehmet Akif’in gerek şiir gerekse düz yazılarından istifade ederek toplumsal terakkiyi gerçekleştirmek üzere tespit ettiği iki önemli alanı, marifet ve fazilet konularındaki sorunları, ortaya koymaktadır. Akif’in Kur’an’dan ilhamla gösterdiği çözüm yollarını beyan ederek düşünürün günümüze de yol gösterecek terakki ideali beyan edilmeye çalışılacaktır.

Mehmet Akif Ersoy is an important thinker living in the last period of the Ottoman Empire and influenced our history of thought. The geography he lived in and the society he belonged to had been going through a painful process for the last few centuries. His sensitive and intimate nature enabled him to closely deal with the problems of his time and to work to find solutions to problems. During his effort, the main basis was the Qur’an. Although he is not an interpreter in the classical sense, his domination of the Qur’an and his discourse that puts the Qur’an in the center causes him to occupy an exceptional place among his contemporaries. Akif differs from many contemporary thinkers in this respect. The problems it detects in social life and the solutions for these problems gain importance. The main problems identified by Akif are the wrong practices of Muslim societies in the name of religion, their state of being far from the work and determination required by the worldly life, and the corruption in moral issues. He was of the opinion that social progress will be possible by solving these problems. According to him, in order for Muslim societies to reach the high position they had held for centuries, arrangements should be made both in the field of science and art and at the point of gaining moral virtues. This study reveals the two important areas that Mehmet Akif identified in order to realize social progress by benefiting from his poems and proses, the problems of ingenuity and merit. By stating the solutions that Akif showed with inspiration from the Qur’an, it will be attempted to declare the progress ideal of the thinker that will guide the present day.