Mezhep Çatışmaları ve Şehirlerin Rekabeti Arasında Yok Olan Bir Kütüphane ve Çeviri Kurumu: Rakkâde Beytülhikme’si

Author:

Number of pages:
157-173
Language:
Türkçe
Year-Number:
2021-Volume 16 Issue 1

Abbasi halifeliğinin ilk yıllarında halifelerin destekleriyle ve gözetimleri altında bir çeviri ve araştırma merkezi olarak kurulan Bağdat Beytülhikmesi’nin ilim ve kültür hayatına kazandırdığı canlılık ve devletin resmî ideolojisini yaymada yakaladığı şöhret, Abbasi halifelerinin atadığı valilerin dikkatini çekmiştir. Valiler de adeta halifelerle yarışırcasına ilim, kültür ve çeviri merkezleri kurmuşlardır. Bu kurumlardan birisi de Tunus’ta kurulan Ağlebî Emirliğinin (184-296/800-909) 9. Emiri olan II. İbrahim zamanında Kayrevan yakınlarında başkent olarak kurulan Rakkâde’deki Beytülhikme’dir. Büyük bir salona bitişik 4-5 odadan oluşan kurumda ağırlıklı olarak tıp, felsefe, matematik, astronomi, astroloji ve musiki eğitimi verilmiş, Latince ve İtalyancadan Arapçaya karşılıklı çeviriler yapılmıştır. Tıp ilminde daha sonra Kayrevan ekolü olarak bilinen akımın başlangıç noktasını burada Arapçadan Latinceye çevrilen tıp kitapları oluşmaktadır. Başkentin Kayrevan’dan Rakkâde’ye taşınması, beşerî ve tecrübî ilimlerin eğitimiyle meşgul olan ilim adamlarının dini ilimlerle uğraşanlardan daha fazla ilgiye nail olması, Ağlebî emirlerince daha fazla desteklenmesi Kayrevan ve Rakkâde şehirlerini birbirine rakip kılmıştır. Elyazması eserlerden oluşan zengin bir kütüphane etrafında şekillenen Beytülhikme’de telif, çeviri, istinsah, ciltleme ve kâğıt imalatı çalışmaları bir arada yürütülmüş, diğer şehir ve ülkelerden gelen araştırmacılara konaklama ve ağırlama hizmeti de verilmiştir. Kahire merkezli Fatımîler devletinin Şii-İsmailî propagandasına karşı Sünnî çizgideki Kayrevan ve Rakkâde uleması birlikte mücadele etmişlerdir. Beytülhikme’de düzenlenen ve Emirlerin de bizzat katıldıkları periyodik sert münazaralar ve Kayrevan-Rakkâde rekabeti Ağlebî Emirliği ile birlikte Beytülhikme’nin de sonunu getirmiştir. Ağlebî sarayları ve Beytülhikme önce Kayrevan halkı tarafından yağmalanmış, Fatımîler tarafından kitapların bir kısmı yakılmış, bir kısmı Kahire’ye götürülmüştür.

Keywords


The Wisdom House of Baghdad (Bayt al-Hikma) was established as a translation and research center in the early years of the Abbasid caliphate with the support and supervision of the caliphs. The vitality that Bayt al-Hikma brought to the scientific and cultural life and the reputation it achieved in spreading the official ideology of the state, attracted the attention of the governors appointed by the Abbasid caliphs. The governors established science, culture and translation centers as if competing with the caliphs. One of these institutions is The Wisdom House of Raqqâde, which was established as the capital near Kairouan during the time of II. Ibrahim the 9th Emir of the Aglabi Emirate. The institution, which consists of 4-5 rooms adjacent to a large hall, mainly provided education in medicine, philosophy, mathematics, astronomy, astrology and music, and translations were made from Latin and Italian to Arabic and from Arabic to western languages. The medical books translated here from Arabic to Latin form are the starting point of the current known as the Kayrevan school in medical science. The transfer of the capital from Kairouan to Raqqâde, the scientists who were engaged in the education of humanities and experienced sciences were more interested than those who were engaged in religious sciences, and the more support of the Aghlebi orders to him made the cities of Kairouan and Raqqâde rivals. In Bayt al-Hikma, which is shaped around a rich library of manuscripts, copyright, translation, copying, binding and paper production works were carried out together, and accommodation and hospitality services were provided to researchers from other cities and countries. The Kairouan and Raqqâde scholars, who were in the Sunni line, fought together against the Shiite-Ismaili propaganda of the Fatimid state based in Cairo. The harsh debates held in Bayt al-hikma and the competition between Kairouan and Raqqâde brought the end of the Aghlebi Emirate as well as the Bayt al-hikme. Ağlebî palaces and Bayt al-Hikma were first looted by the people of Kairouan, some of the books were burned by the Fatimids, and some of them were taken to Cairo.

Keywords

Article Statistics

Number of reads 791
Number of downloads 914

Share

Turkish Studies-Comparative Religious Studies
E-Mail Subscription

By subscribing to E-Newsletter, you can get the latest news to your e-mail.