Arap dilbilimi ve kırâat bilimi hizmet ettikleri gayede ikiz gibidirler. Kaynak ve delil bağlamında aralarında sıkı bir ilişki vardır. Genel uygulama kaidelerini temellendirirken birbirini referans göstermektedirler. Süreç içerisinde bu iki disiplin, kendi aralarında tartışmışlar, bazen karşılıklı tenkitlere mahal olabilmiştir. Tartışmaların odaklandığı iki temel husus, meselenin kaynak boyutu ve pratikliğinin referansıdır. Bu minvalde nakil, semâ’, kıyas, illet ve istişhad çok sıkı kullanılan metotlardır. Dilbilimcilerin kırâatın muhtelif bazı vecihlerini tenkit etmeleri ve Arap dil gramerlerini gerekçelendirmede daha fazla başka argümanlarla istişhad yönüne gitmelerinin sebebi ne olabilir? Sîbeveyhi’nin bu husustaki konumu ve bu iki disiplin arasındaki sergilediği tavır kendinden sonra gelen dilbilimciler için neyi ifade etmektedir? Gramer ve kıyası önceleyen yaklaşım hicrî üçüncü asırdan itibaren yaygınlık kazanmıştır. Kırâat vucûhatını başta dilbilim olmak üzere birden fazla argümanlarla gerekçelendirme faaliyetleri sonucu vecihler arasında tercih etme eğilimi ortaya çıkmış hatta bazı vecihler tenkid edilebilmiştir. Meselenin gramer ve resm-i mushaf boyutunu öncelikli görenler farklı vecihler arasında ihtiyar yaparken kıyası öne çıkarma eğiliminde olabilmişlerdir. Kırâatın sened, müşâfehe, telakki ve tahammül boyutunu öncelikli görenler ise; tercih hususunda daha ihtiyatlı bir tavır sergilemişlerdir. Kırâatın naklî boyutu bağlamında Arap dilbilimcileri, dilciler kadar mutedil değiller. Bu makalede dilbilimcilerin kırâat yaklaşımı incelenecek, sonra bir denge unsuru olarak Sîbeveyhi’nin tavrı ele alınacaktır.

Arabic linguistics and qıraa are twins on the basis of the basic aim that they are serving. There is an intense relationship between them in the context of source and hujjat. They refer to each other when basing the general application rules. Within the process, these two disciplines discussed among themselves, sometimes it was possible for mutual criticism. The two main issues on which the discussions are focusing is the issue of resource dimension and practicality reference. In this context, naqil, semāʿ, qıyas, illat ve istishhad are the most commonly used arguments. What could be the reason for the linguists to criticize various aspects of Qirāʾāt for further arguments to justify the Arabic language grammars? What does Sībawayh's position in this regard and the attitude between these two disciplines mean for subsequent linguists? The grammar and the prioritising approach of qiyās have become widespread since the hegira of the third century. As a result of the activities that justify the qıraat with multiple arguments, especially linguistics, there has been a tendency to choose among the aspects and some aspects have even been criticized. Those who see the grammatical and formal-mushaf dimension of the issue as anterior could tend to highlight the qiyās, while choosing among different aspects. Those who see the sanad, mushâfaha telakki und tahammul dimensions of qıraa as anterior, showed a more cautious attitude about preference. In the context of the naql dimension of Qirāʾāt, Arabic linguists are not as moderate as philologists. In this article, the attitude of Sibeveyhi will be discussed as a balance element in the axis of Qirāʾāt approach of linguists.