Edebiyat tarihinde önemli bir yere sahip olan ve genellikle kurgusal karakterler ve olaylar aracılığıyla insanı ve ona dair olanı anlatan roman, toplumun siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel olgu yahut olaylarından etkilenmektedir. Toplumda var olan olay ve olgular, kurgusal evrende yeniden yaratılmaktadır. Toplumu anlatmayı ilke edinen Yaşar Kemal de kaleme aldığı romanlarıyla topluma karşı ayna görevini üstlenmiştir. Bu makalede Yaşar Kemal’in 1950-1960 yılları arasında kaleme aldığı Teneke, İnce Memed 1 ve Ortadirek isimli romanlarında başkaldırı ve direnişin metinsel tezahürleri ele alınmıştır. Başkaldırı, bireyin unsurlara karşı takındığı muhalif tutumun neticesinde ortaya çıkan bir durumdur. Birey, mevcuda karşı çıkmakta, ona karşı durmaktadır. O, dayatılanı reddetmekte, ona başkaldırmaktadır. Mevcudun yarattığı durum yahut olguya hayır diyerek direnen birey, özellikle hak ve adaletin yittiğini düşündüğü durumlarda harekete geçmektedir. Birey, en büyük otoriteye sahip olana – bu kimi zaman ağa, muhtar, eşraf olabildiği gibi kimi zaman bireyin kendisi ya da doğa olabilmektedir- karşı çıkmaktadır. Bu noktada toplumsal düzlemde var olan durumun kurgu evrenine yansıması da kaçınılmazdır. Başkaldırı pek çok edebî üründe kendisine yer bulmaktadır. Çalışma, Yaşar Kemal'in henüz yeni bir romancıyken 1950-1960 yılları arasında yazdığı ve kurgusunu isyan ve direniş unsurlarıyla besleyen eserlerini incelemenin yanı sıra sosyolojik bir durum olan isyanın kurgu evrenindeki yapısökümünü romanlar aracılığıyla ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışmada bireyin benlik algısındaki ‘kendiliğe’ vurulan darbe sonucu ortaya çıkmakta olan başkaldırı, roman içerisinde beslenen olgulara da değinilerek verilmektedir.

The novel, which often portrays fictional characters and events, narrates human experiences through its vast and imaginative realms. It is influenced by society’s political, social, economic, and cultural phenomena existing in society are recreated within the fictional universe. Yaşar Kemal, who aimed to depict society through his novels, assumed the role of a mirror to society through his Works. This article examines the textual manifestations of rebellion and resistance in Yşar Kemal’s novels written between 1950 and 1960, namely Teneke, İnce Memed 1, Ortadirek. Rebellion is a result of the individual’s oppositional stance towards elements. The individual confronts and opposes the status quo, rejecting and rebelling against it. Resisting the situation or phenomenon created by the status quo, especially when the individual perceives the loss of justice and rights, prompts action. The individual challenges the ultimate authority – a local chief, headman, notable figure, or sometimes the individual themselves or nature. The reflection of the existing situation in the societal realm onto the fictional universe is inevitable. Rebellion finds its place in numerous literary Works. This study aims to examine Yaşar Kemal’s a early novels written between 1950 and 1960, infused with themes of rebellion and resistance, and uncover the deconstruction of rebellion in the fictional universe as a sociological phenomenon through novels. The study also addresses the rebellion arising from the blow to the individual’s self- perfection of ‘self’ and its reflection in the fictional World.