Edebî metinlerde uyku/uyanıklık metaforları çoğunlukla zihnî ve yaşamsal refleksleri kısırlaşmış, mücadeleden vazgeçmiş bireye/topluma karşı uyarı olarak yer alır. Birey ya da toplum kendisini var eden ve tehlikelere karşı korunaklı kılan değerler dizgesinin bütünü olan bilincini kaybettiği zaman, ontik bağlamda düşüş yaşar. Yok edici etikileri olan bu durum metaforik anlamda bilinç kapalılığı ya da uyku hâli olarak değerlendirilir. Bu uyku hali, Türk edebiyatının tarihsel süreci boyunca kolektif bilincin inşasında yoğun olarak kullanılmış ve hastalıklı görüngüler bütününü üstüne toplamış bir öge olarak sunulmuştur. Mehmet Âkif Ersoy’un şiirleri üyesi olduğu toplumu var eden değerler üzerine konumlanır. Bu değerler, şairin poetik tavrının dini ve millî atmosferini oluşturan yapıtaşlarının bütünü olarak görüntü bulur. Âkif’in şiirinde uyku ve uyanıklık metaforları toplumsal düzeyde idrâk, miskinlik, problem yitimi ve mücadele kavramları çerçevesinde yer alarak yoğun bir içerikle var olurlar. Bununla birlikte bu metinler millî romantik duyuşla, terakki fikrini önceleyen, çözüm önerilerini eylem odaklı bir bakışla var eder. Safahat’ta yoğun bir biçimde gözlemlenen toplumsal eleştiri, aynı zamanda Âkif ’in büyük bir gayretle yöneldiği kurtuluş yolunun harekete geçirici unsuru olarak da algılanabilir. Yüksek bir tonlamayla toplumun umutsuzluk ve uyku halinin eleştirisini yapan şair, beraberinde geçmiş, hâl ve gelecek üçgeninde eserini kurarak toplumun içerisinde bulunduğu açmazı anlatır. Bu çalışmada Mehmet Âkif Ersoy’un poetikasında karşıt değer olarak yer alan uyku metaforu genel çizgileriyle belirtilecek; şairin yalnızca bu noktaya odaklanan ve topluma karşı uyarıcı bir yapıda olan “Uyan” adlı şiiri, toplumsal anlamdaki sembolleri ve temsil değerlerinin dikey boyutlarıyla irdelenecektir.

In literary texts, the metaphors of sleep / wakefulness are mostly made visible as a warning to the individual / society, whose mind and vital reflexes have been sterilized and have given up the struggle. When an individual or society loses a certain level of consciousness, ontological sense, they experience a decline in sleep. This state of sleep has been described in many works as a reflection of collective consciousness throughout the historical process of Turkish literature. These values are seen as the whole of the building blocks that constitute the religious and national atmosphere of the poet's self. Mehmet Âkif Ersoy's poems are based on the values that create the society in which he belongs. In the poetry of Âkif, the metaphor of sleep and wakefulness takes place at the social level with the intense criticism by taking place within the framework of the concepts of perception, lack of consciousness, loss of struggle and struggle. However, these texts come up with an action-oriented view of national romantic perception and solution suggestions that precede the idea of progress. This social criticism, which is observed intensely in Safahat, can also be perceived as the activating element of the path of salvation, in which Akif leads with great effort. The poet, who criticizes the green and sleep state of the society with a high intonation, defines the dilemma in which society exists by establishing his work in the triangle of past, state and future. In this study, the sleep metaphor, which is found as a malicious feature in Mehmet Akif Ersoy's poetics, will be outlined in general lines; The poet's poem “Wake Up”, which focuses only on this point and has a stimulating structure against the society, will be examined with the vertical dimensions of the symbols and representational values in the social sense.